Suriye Türkmenleri

Mart 2011 tarihinde Arap baharı sürecinin Suriye’de başlamasıyla birlikte varlıkları uzun yıllar ihmal edilmiş olan Suriyeli Türkmenler yeniden gündemdeki yerini almıştır. Türkmenler bulundukları stratejik konumları nedeniyle Suriye’nin geleceğinin şekillenmesini etkileyecek ikinci büyük unsurdur. Türkmenler 20 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Ankara antlaşmasıyla Suriye sınırları içerisinde kalmış Türkmen boylarına mensup Türklerdir.

Suriye’de Türkmenler ağırlıklı olarak Halep, Hama, Humus Şam istikameti yönünde ve Lazkiye, Trablus Şam, Ensariye dağlarının batısına yerleşmişlerdir.

Yavuz Sultan Selim 1516 yılında Mercidabık'ta Memlük devletini yenerek bugünkü Suriye topraklarını Osmanlı devletine bağlamıştır. Suriye’nin yönetimi 1516 yılından 1918 yılına kadar 402 yıl süreyle Türklerin önemli bir Türk nüfusu olmuştur.

20 Ekim 1921 tarihinde TBMM ile Fransa arasında Ankara antlaşması imzalanmış, Hatay vilayeti hariç Türkiye’nin bugünkü güney sınırı çizilmiştir. Cetvelle çizilen bu sınır hiçbir zaman gönüllerde kabul görmemiştir. Bugün Halep, Bayır-Bucak, Lazkiye, İdlib, Rakka, Hama, Humus, Dera, Şam, Tartus, Golan bölgelerinde yaygın bir Türkmen nüfusu mevcuttur. Bugün Suriye’de toplam 3,5 milyon Türkmen nüfusu vardır. Bunların 2 milyonu Türkçe konuşmaktadır. 1,5 milyon da Arapça konuşan Türkmen vardır. Türkmenler önce Fransızların devamında da Arap milliyetçilerin baskısına maruz kalmışlardır. 1967 yılında gerçekleşen Altı Gün savaşında Suriye İsrail’e yenilerek tarihi bir hezimet yaşamış Golan tepelerini kaybetmiştir. 

Bu savaşta Türkmenler BAAS yönetimi tarafından bilinçli olarak cepheye sürülerek zaiyat verdirilerek nüfusları azaltılmaya çalışılmıştır. Özellikle Hafız Esat yönetiminde Asker millet olan Türkmenler askeri kurumlardan uzak tutulmuş, kamu kurumlarında işe alımları zorlaştırılmış, anadilde eğitim hakları engellenmiş, Türkmenler üzerinde bilinçli olarak Suriye’de yaşanan iç savaşta Türkmenler büyük bir kıyıma uğramıştır. Özellikle 2015 yılında Rusya’nın Esat rejiminin yanında Suriye iç savaşına müdahil olmasıyla Türkmenlere yönelik katliamlar artarak devam etmiştir. Esat yönetimi PYD/YPG ile iş birliği yaparak Türkmenleri bilinçli bir şekilde yerlerinden ederek göçe zorlamış, boşalan Türkmen bölgelerine PYD/YPG ve Kürt nüfusu yerleştirilmiştir. Türkmenler kendilerini korumak için silahlanmış, zaman içerisinde büyük bir silahlı güç haline gelmişlerdir.

ÖSO (Özgür Suriye Ordusu) 2012 yılında Suriye halkının muhalefetinin Askeri kanadını oluşturmak için Suriye ordusundan ayrılan askerler tarafından kurulmuştur. Yeterli gücü, silahı, cephanesi olmadığı için şehirlerde ve kırsalda rejime karşı gerilla taktiklerine dayalı bir askeri askeri strateji belirlemiştir. Amaçları bir bölgeyi ele geçirmek değil, başta Şam olmak üzere şehirlerde silahlı eylemler yaparak rejim güçlerine ve taraftarlarına zarar vermek. 2015 yılında Rusya, Esad'a yardım etmek amacıyla Suriye’ye askeri müdahale yapana kadar Rejim güçlerine zaiyat verdirmişlerdir. ÖSO'yu ABD ve Türkiye eğitip donatmış ve vekil güç olarak kullanılmıştır. Rusya, Suriye’ye girince İran destekli milisler ve Rus güçlerinin harekatı nedeniyle ÖSO güçlenmemiş, yeterli güç temin edememiş, güçlenmesi engellenmiştir. Bu nedenle ÖSO ciddi şekilde zayıflamıştır. 2016 yılında Türkiye Fırat Kalkanı Harekatı’nı icra edip Suriye’ye girince ÖSO Türkiye’ye bağımlı hale geldi. 2016 yılının sonuna doğru Türkiye ÖSO'yu eğitip, donatıp, teşkilatlandırınca ÖSO, Türkiye’nin desteğinde ve yönetiminde Suriye’de etkinliğini artırdı. 

Türkiye, Suriye’de operasyonlarda ÖSO'yu etkili bir şekilde kullandı. Zaman içerisinde ÖSO mensuplarını tanıma fırsatı buldu ve 2017 yılında çoğunluğunu Türkmenlerin oluşturduğu SMO'yu (Suriye Milli Ordusu) kurdu. Türkiye’ye sadık olan SMO, zamanla 100.000 (yüzbin) kişilik güçlü bir ordu haline geldi. Şu anda Suriye’deki en eğitimli, disiplinli ve silahlı güç SMO'dur. SMO Suriye’de Türkmenlerin en büyük güvencesidir. Vatanına ve milletine bağlı, Türkiye’nin desteğinde PYG/YPG'ye karşı Suriye’de etkili bir mücadele yürütmektedir. Irak'ta Türkmenlerin silahlı güçleri nedeniyle daha güvende ve her alanda söz sahibidirler.