Libya'da Değişen Dengeler

Türkiye Libya'da bir kısım devletlerin desteğini alarak illegal bir biçimde varlığını sürdüren isyancı General Halife Hafter’in tıkadığı siyasi sürece uygun ortamın sağlanması için BM tarafından tanınmış olan UMH’ye destek olmak amacıyla UMH (Ulusal Mutabakat Hükümeti)  ile güvenlik ve işbirliği anlaşması çerçevesinde UMH güçlerini teşkilatlandırmak, eğitmek ve ateş desteği sağlamak amacı ile Libya ya asker gönderdi. Bu karar TBMM’de oylanarak kabul edildi. TSK’nın meşru UMH güçlerini teşkilatlandırıp eğittikten sonra bölgedeki dengeler Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) lehine değişti.

Böylece UMH güçleri Halife Hafter in kontrol ettiği birçok bölgeyi kontrol altına aldı. Türkiye’nin yardımları ve UMH güçlerinin başarıları siyasi yapının oluşmasına elverişli ortamın sağlanmasına katkı sağladı.

Türkiye’nin kararlılığı sayesinde 2020 in Ocak ayında Moskova’da görüşmeler başladı. Daha sonra Berlin Konferansı düzenlendi. Moskova görüşmelerinde bölgede ateşkesin sağlanması için karar alındı. Berlin’de de bu karar tekrar edildi. UMH bu kararı imzaladı.

Halife Hafter alınan ateşkes kararını kabul etmeyerek bölgede saldırılarına devam etti. Bu durum Hafter ve destekçilerinin Libya’da siyasi bir çözüm istemediklerini gözler önüne sermiş oldu. Libya’da dikta bir rejim kurmak isteyen Halife Hafter 4 Nisan 2014’de Trablus merkezli UMH güçlerini imha etmek, Trablus’u ele geçirmek amacıyla başlattığı saldırılarını devam ettiriyor.

Ancak son bir ayda Hafter büyük kayıplar vererek kontrol ettiği birçok bölgeyi UMH güçlerine terk etti.

Türkiye tarihi bağları ve UMH ile imzaladığı güvenlik ve işbirliği anlaşması nedeniyle Libya’da verdiği desteğine devam ediyor.

Ayrıca Türkiye ile UMH arasında MEB (Münhasır Ekonomik Bölge) anlaşması imzalandı. Bu anlaşma Türkiye’nin Doğu Akdeniz'deki etkinliğini artırdı.

Bu durum başta Yunanistan olmak üzere Mısır, Fransa, İsrail ve Kıbrıs Rum kesimini rahatsız etti. Libya Siyasi Anlaşmasına (LSA) göre Libya’ya silah ambargosu uygulanması gerekirken Fransa, BAE, Suudi Arabistan, Mısır gibi ülkeler Hafter ve Hafter’le işbirliği olan milislere silah ve mühimmat desteği vermeye devam ediyorlar.

Zaman zaman Rusya Suriye’den kaldırdığı kargo uçakları ile Hafter’e lojistik destek sağlıyor. 2 Mayıs 2020 tarihinde Rus savaş uçaklarının Hafter’e destek vermek için Libya’ya konuşlandırıldıkları yönünde teyit edilmemiş istihbarat bilgileri var. Toplam 3 savaş uçağı...

Hafter Saflarında Savaşan Güçler

• Hafter in milis çeteleri ve Paralı Askerler Birliği, Hafter bunlara Libya Ulusal ordusu ismini veriyor. Çadlı isyancı gruplar, mevcutları 700 kişi
• Cancavid milisler, bunlar Darfur’da soykırım yapmakla suçlanan paramiliter güçler
• Wagner grubu, Putin’e yakın şirketin Libya ya 1400 savaşçı getirip Hafter milisleri ile birlikte savaşıyorlar, danışmanlık hizmeti veriyorlar.
• Suudi Arabistan yanlısı aşırı görüşlü gruplar
• Nida Taburu, uluslararası ceza mahkemesi tarafından savaş suçları işlediği gerekçesiyle aranan Mahmud El Virfalı tarafından yönetilen grup
• Tevhid Birliği, aşırı dini grup, bunlar Hafter’e karşı gelenlerin dinden çıktığını bu nedenle öldürülmeleri gerektiğini savunuyorlar.
• El Kaniyet Birlikleri, bunlar eski Kaddafi yanlılarından oluşuyor.
• Kabile savaşçıları, ülkenin doğusundaki bazı kabileler ganimet karşılığında Hafter saflarında yer alıyorlar

UMH güçleri BM tarafından tanınan hükümet güçlerinden oluşuyor. Türkiye bu güçlere UMH ile yapılan eğitim ve güvenlik işbirliği anlaşması çerçevesinde destek veriyor. Türkiye’nin desteği eğitim, teşkilatlanma, ateş desteğini kapsıyor. Türkiye’nin verdiği eğitimler sayesinde toparlanan UMH güçleri İHA’lar SİHA’lar ile Hafter in BAE’den temin ettiği hava savunma sistemleri PANTSİR’ler etkisiz hale getiriyorlar.

Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ABD, İtalya, İngiltere ve Cezayir’le de güvenlik işbirliği yapma çağrısında bulunmuş ancak olumlu cevap alamamıştır.

Hafter’e silah ve mühimmat desteği veren ülkeler bu durumu kendi kamuoylarından gizleyerek yarı örtülü veya örtülü olarak yapıyorlar. Türkiye Libya ın resmi hükümetinden gelen çağrıya ulusal ve uluslararası kamuoyunun gözü önünde açık ve şeffaf bir şekilde yapıyor.

Hafter’e destek veren ülkelerin ve aktörlerin amacı ülkede çözümün sağlanması değil, Hafter’i kullanmak suretiyle kendi etkinliklerini sürdürmek ve derinleştirmektir.

Böyle bir ortamda Türkiye’nin desteğinin meşru hükümete (UMH) resmi yollardan sağlanmasının büyük bir rahatsızlık vermesi şaşırtıcı değildir.

Hafter’e destek veren ülkelerin amacı Libya resmi hükümeti ile Türkiye’nin imzaladığı MEB (münhasır ekonomik bölge) anlaşmasını önlemek ve Türkiye’nin ege ve Doğu Akdeniz'deki çıkarlarının önünü kesmektir.

Türkiye güvenliğini sağlamak Doğu Akdeniz'de ve Ege’deki ulusal çıkarlarını korumak amacı ile Akdeniz'de sondaj çalışmalarına devam ediyor. KKTC ile imzaladığı anlaşmalar çerçevesinde de KKTC kara sularında da sondaj çalışmalarını sürdürmekte kararlı olduğunu en yetkili kişiler tarafından ifade ederek bu konulardaki kararlılığını sürdürüyor.