Türkiye'nin Hafter’le Görüşmesi

Libya Lideri Kaddafi’nin 20 Ekim 2011'de öldürülmesiyle Libya Arap Baharı'nın en kanlı eylemlerine sahne olmuştur. Aradan geçen 14 yılda Libya'da kısmen istikrar sağlanmış olsa da tam manasıyla toparlanıp istikrara kavuştuğunu söyleyemeyiz.

Libya'da henüz tek bir Devlet otoritesi oluşmamıştır. Ülke Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölünmüş durumda. Batı Libya, Trablus merkezli ve Ulusal Birlik Hükümeti tarafından yönetiliyor. Doğu Libya ise Bingazi merkezli ve Hafter Liderliğinde Libya Ulusal Ordusu tarafından yönetiliyor. Libya'da bu iki otorite arasında çekişme devam ediyor. Bu çekişme nedeniyle Mısır başta olmak üzere bir kısım ülke Halife Hafter yönetimindeki Doğu Libya'yı destekliyor. Türkiye ile birlikte bir kısım ülke de Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti'ni destekledi ve yanında yer aldı. Bugün gelinen noktada Birleşmiş Milletler başta olmak üzere birçok ülke Doğu ve Batı Libya'nın birleşmesini istiyor.

Başlangıçta, Libya'da rakip olan Mısır ve Türkiye bugün gelinen noktada Doğu ve Batı’nın birleşmesi için birlikte çaba harcıyor. Bingazi merkezli Doğu Libya'yı yöneten halife Hafter'in yaşlanması nedeniyle oğulları üzerinden yürütülen Doğu ve Batı Libya'yı birleştirme çabalarında sıkıntılar yaşanıyor.

Halife Hafter'in 5 oğlu var. Halife Hafter'in gücü 3 oğlu arasında paylaşılmış durumda. Meclis'teki dağılım da bu paralelde. Hafter'in oğulları arasında Saddam Hafter öne çıkıyor ve Halife Hafter'in halefi olarak görülüyor. Hafter’in diğer oğlu Halit Hafter ise iç güvenlik ve istihbaratı kontrol ediyor. İki kardeş arasında özellikle kamuya atamalar konusunda çekişmeler yaşanıyor. Bel Kasım ise daha çok ekonomik konularla ilgileniyor. Altyapı, inşaat, kalkınma gibi konularda Bel Kasım’a bağlı olarak olarak faaliyet gösteriliyor. Ömer Hafter ise daha perde arkasında. Hafter kardeşlerin hepsi aynı görüşte değil. Ayrı ayrı hareket ediyorlar. Sıddık Hafter de Ömer Hafter ile aynı paralelde çalışıyor. Saddam Hafter, ülkede iç savaşın sona ermesi ve ülkenin yeniden inşası için uluslararası bir çözüm arıyor. Türkiye ile iyi ilişkiler kurmak istiyor. Türkiye, Saddam Hafter'in çabalarına destek veriyor. Saddam Hafter, Türkiye ve ABD çizgisinde hareket ederken Halit Hafter Türkiye'ye mesafeli, Rusya çizgisine daha yakın duruyor. Bel Kasım önceleri Türkiye'ye yakın iken Mısır’ın etkisiyle Türkiye’ye karşı bir tutum almıştı. Ancak Türkiye-Mısır ilişkilerinin düzelmesiyle Bel Kasım Türkiye ile yakınlaşmaya başlamış görünüyor.

Başkan Akile Salih geçmişte Türkiye karşıtı bir tutum sergilerken şimdi Türkiye'ye karşı daha ılımlı bir görüntü sergiliyor. Türkiye geçmişte Ulusal Birlik Hükümeti ile deniz yetki alanları anlaşması imzalamıştı. Türkiye ile Doğu Libya arasındaki olumlu gelişme nedeniyle Doğu Libya Meclisi’nin bu muhtırayı onaylayacağı haberleri basında yer aldı.

Türkiye ile ilgili Doğu Libya arasındaki temaslar sıklaştı. Mutabakata Doğu Libya'nın destek vermesi çok önemli. Doğu Meclisi’ndeki siyasi tablo şu an dağınık bir görünüm arz ediyor. Mit Başkanı İbrahim Kalın'ın, Libya Ulusal Ordusu(LNA) Lideri Halife Hafter'le görüşmesi ilk üst düzey temas olması bakımından çok önemli bir görüşme. Bingazi’de gerçekleşen bu görüşme, Türkiye'nin Libya'daki tüm önemli aktörlerle iletişim kanallarını açık tutma niyetini ortaya koyması bakımından çok önemlidir.

Türkiye'nin Trablus Hükümeti ile imzalamış olduğu 2019 tarihli deniz yetki alanları anlaşmasının Doğu merkezli temsilciler meclisi tarafından oluşturulan teknik heyet tarafından incelenmeye alınması, Türkiye ile Libya'nın Doğu yönetimi arasındaki ilişkilerde daha geniş kapsamlı bir yumuşamanın göstergesidir. Anlaşmanın onaylanması halinde Libya Doğu ve Batı yönetiminin destek vermesini sağlayarak hem siyasi ağırlığını artıracak hem de uygulanma ihtimalini güçlendirecektir. Bu durum önemli bir dönüm noktası olacaktır. Libya'da rakip yönetimlerin anlaşmaya ortak destek vermesi Türkiye’yi fiilen sismik araştırmalar ve sondaj faaliyetlerine başlamaya teşvik edebilir. Bu durum, Libya içerisindeki krizin de sonlanmasına yardımcı olabilir, Kahire’yi de Türkiye ile benzer bir düzenleme arayışına yöneltebilir.

Libya'nın kapsamlı bir uzlaşı ve yeniden inşa sürecine ihtiyacı var. Ankara açısından hem Trablus hem de Bingazi’ye yönelik açılım, 2019 Deniz Yetki Alanları Mutabakatı’nı meşrulaştırma ve Akdeniz genelinde genişleme stratejisiyle uyumludur. Bu nedenle, Libya'da istikrarın sağlanması için Türkiye'nin çalışmaları ve çabaları çok değerli ve önemlidir.