Analiz- اسرائیل با دستان خود، نابودی‌اش را رقم زد 

از تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، جنگ حماس و اسرائیل موضوع جلسات متعدد شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد بوده است. در ادامه، این نشست‌ها و آرای صادرشده به‌طور مفصل ارائه می‌گردد:

۸ اکتبر ۲۰۲۳ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد

بلافاصله پس از آغاز درگیری‌ها، شورای امنیت جلسه‌ای غیرعلنی برگزار کرد که به مدت ۹۰ دقیقه به طول انجامید. در این نشست، اجماع برای صدور بیانیه مشترک حاصل نشد. حملات حماس و واکنش اسرائیل مورد بحث قرار گرفت، اما هیچ قطعنامه‌ای صادر نگردید.

۱۵ اکتبر ۲۰۲۳ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد

روسیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای در خصوص درخواست آتش‌بس انسانی ارائه داد، اما این پیش‌نویس رد شد. پیش‌نویس دیگری نیز توسط برزیل مطرح شد که مورد مذاکره قرار گرفت. نتایج رأی‌گیری علنی نشد، اما تهدید ایالات متحده به وتو تأثیرگذار بود.

۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد

ایالات متحده پیش‌نویس قطعنامه‌ای را که حماس را محکوم کرده و خواستار توقف موقت جهت امدادرسانی انسانی بود، وتو کرد. این قطعنامه همچنین از اسرائیل می‌خواست دستور تخلیه شمال غزه را لغو کند. این وتو بار دیگر حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از اسرائیل را آشکار ساخت.

۲۱ اکتبر ۲۰۲۳ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد

دبیرکل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوترش، بار دیگر خواستار آتش‌بس شد. نماینده دائم روسیه، واسیلی نبنزیا، بر انتظار جهانی برای برقراری آتش‌بس تأکید کرد. با این حال، به دلیل مخالفت ایالات متحده و اسرائیل، تصمیم الزام‌آوری اتخاذ نشد.

۲۴ اکتبر ۲۰۲۳ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد

گوترش بار دیگر بر ضرورت آتش‌بس تأکید کرد. رئیس‌جمهور آمریکا، جو بایدن، با بیان این‌که «تا زمانی که گروگان‌ها آزاد نشوند، آتش‌بس صورت نخواهد گرفت»، عملاً از وتوی پیش‌رو خبر داد. نشست بدون تصویب قطعنامه‌ای پایان یافت.

۲۷ اکتبر ۲۰۲۳ – نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد

پیش‌نویس قطعنامه‌ای در خصوص درخواست فوری برای آتش‌بس انسانی به رأی گذاشته شد. نتایج رأی‌گیری به شرح زیر بود:

• موافق: ۱۲۰ کشور
• مخالف: ۱۴ کشور (ایالات متحده، اسرائیل، اتریش، کرواسی، چک، فیجی، گواتمالا، مجارستان، جزایر مارشال، میکرونزی، نائورو، پاپوآ گینه نو، پاراگوئه، تونگا)
• ممتنع: ۴۵ کشور

گرچه این قطعنامه الزام‌آور نبود، اما نشانه‌ای اولیه از انزوای رو به افزایش اسرائیل در سطح بین‌المللی به شمار می‌رفت.

۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ – نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد

رأی‌گیری مجددی برای آتش‌بس فوری انسانی در غزه برگزار شد. نتایج:

• موافق: ۱۵۳ کشور
• مخالف: ۱۰ کشور (ایالات متحده، اسرائیل، اتریش، چک، گواتمالا، لیبریا، میکرونزی، نائورو، پاپوآ گینه نو، پاراگوئه)
• ممتنع: ۲۳ کشور

این رأی‌گیری نسبت به ۲۷ اکتبر با حمایت گسترده‌تری مواجه شد. نماینده فلسطین در سازمان ملل، ریاض منصور، این نتیجه را «پیامی که ایالات متحده نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد» توصیف کرد.

دسامبر ۲۰۲۳ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد (رأی‌گیری برای محکومیت حماس)

رأی‌گیری برای محکومیت حماس برگزار شد، اما پیش‌نویس مورد تصویب قرار نگرفت. کشورهای بنین، بوروندی، چاد، کومور، اریتره، گامبیا و جمهوری کنگو با محکومیت حماس مخالفت کردند.

۲۲ ژانویه ۲۰۲۴ – نشست وزرای امور خارجه در سازمان ملل متحد

جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی، بر ضرورت راه‌حل دوکشوری تأکید کرد. در مقابل، پیشنهاد وزیر خارجه اسرائیل، اسرائیل کاتز، مبنی بر ایجاد جزیره مصنوعی، جدی تلقی نشد. این نشست به بحث پیرامون طرح‌های صلح اختصاص داشت اما رأی‌گیری صورت نگرفت.

۲۴ مه ۲۰۲۴ – نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد

نماینده دائم بریتانیا تأکید کرد که اسرائیل باید با خشونت شهرک‌نشینان در کرانه باختری مقابله کند. با این حال، این نشست نیز بدون تصویب تصمیم الزام‌آور پایان یافت.

تحولات جاری چه چیزی را نشان می‌دهد؟

از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تا به امروز، دست‌کم پنج نشست در شورای امنیت سازمان ملل متحد، دو نشست در مجمع عمومی و یک نشست در سطح وزرای امور خارجه برگزار شده است که در مجموع هشت نشست مهم بین‌المللی را تشکیل می‌دهند. در هیچ‌یک از نشست‌های شورای امنیت، به دلیل استفاده مکرر ایالات متحده از حق وتو، تصمیم الزام‌آوری اتخاذ نگردیده است؛ چرا که آمریکا با این اقدام، عملاً از سیاست‌های اسرائیل حمایت کرده است. در مقابل، رأی‌گیری‌های مجمع عمومی از منظر سیاسی بسیار قابل توجه بوده‌اند: در تاریخ ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳، ۱۲۰ کشور و در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳، ۱۵۳ کشور به نفع آتش‌بس در غزه رأی دادند. تلاش‌ها برای صدور قطعنامه علیه حماس با حمایت محدودی مواجه شد. این وضعیت، از انزوای دیپلماتیک فزاینده اسرائیل و افزایش همبستگی جهانی با مسئله فلسطین حکایت دارد.

بیداری جهانی، انزوای اسرائیل و تقویت جایگاه فلسطین

در حالی‌که در نوار غزه، کودکان زیر بمباران جان می‌سپارند و بیمارستان‌ها، مدارس و مساجد ویران می‌شوند، صدای نمایندگان کشورها در تریبون سازمان ملل حامل پیام روشنی است. از زمان آغاز جنگ میان حماس و اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، فضای بین‌المللی دستخوش تحولات بنیادینی شده است. نشست‌های پی‌درپی، رأی‌گیری‌ها و درخواست‌های مکرر برای آتش‌بس، مشروعیت‌زدایی از روایت اسرائیل درباره «دفاع مشروع» را در افکار عمومی جهان تسریع کرده است. نتایج حاصل از رأی‌گیری‌های سازمان ملل، از یک‌سو حاکی از افزایش انزوای سیاسی اسرائیل و از سوی دیگر، بیانگر مشروعیت فزاینده مسئله فلسطین در سطح جهانی است. به‌ویژه، در ماه مه ۲۰۲۵ و هم‌زمان با سفر دوره‌ای رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، به کشورهای حوزه خلیج فارس، گزارش‌هایی درباره گفت‌وگوهای مستقیم آمریکا با جنبش‌های حماس و انصارالله (حوثی‌ها) منتشر شد که می‌توان آن را نشانه‌ای از تغییر رویکرد آمریکا و دستاوردی دیپلماتیک برای مسئله فلسطین تلقی کرد.

افول موقعیت اسرائیل در تریبون سازمان ملل

روند رأی‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل به‌منزله بازتابی صادقانه از افکار عمومی جهانی بود. در ۲۷ اکتبر ۲۰۲۳، ۱۲۰ کشور و در ۱۲ دسامبر همان سال، ۱۵۳ کشور خواستار آتش‌بس در غزه شدند. در مقابل، تنها ۱۰ کشور ـ از جمله ایالات متحده، اسرائیل و شماری از کشورهای جزیره‌ای کوچک ـ مخالفت خود را اعلام کردند. این بدان معناست که از میان ۱۹۳ کشور عضو، تنها اقلیتی بسیار محدود از اسرائیل حمایت کردند. چنین آرایشی از رأی، نشانگر اعتراض جامعه جهانی به سیاست‌های تخریبی اسرائیل در غزه است. در صورتی‌که حق وتوی ایالات متحده در شورای امنیت وجود نداشت، اسرائیل مدت‌ها پیش در سطح بین‌المللی تحت فشار شدید قرار می‌گرفت. این حمایت بی‌قید و شرط که از دوران بایدن آغاز شد و در دوره ترامپ نیز ادامه یافت، به‌عنوان تنها تکیه‌گاه اسرائیل تلقی می‌شود. در همین حال، تلاش‌ها برای محکوم‌سازی حماس در نشست شورای امنیت در دسامبر ۲۰۲۳، با مخالفت گسترده کشورهایی از آفریقا تا آمریکای لاتین مواجه شد؛ کشورهایی که معتقد بودند به‌جای محکومیت حماس، باید سیاست‌های اشغال‌گرایانه اسرائیل در دستور کار قرار گیرد. این رویکرد، نشانه‌ای بارز از نفوذ آرمان فلسطین در وجدان جهانی است.

پذیرش گسترده مشروعیت مسئله فلسطین در نظام بین‌الملل

حوادث ۷ اکتبر و عملیات نظامی حماس، بار دیگر واقعیت تاریخی رنج و اشغال‌گری علیه مردم فلسطین را نمایان ساخت. مردمی که از سال ۱۹۴۸ تاکنون در وضعیت اشغال به سر می‌برند، و نوار غزه از سال ۲۰۰۷ به‌مثابه زندانی در فضای باز، در شرایط محاصره شدید قرار دارد. براساس گزارش‌های سازمان ملل متحد، ۸۱ درصد از ساکنان غزه زیر خط فقر زندگی می‌کنند و ۶۳ درصد از آن‌ها با ناامنی غذایی روبرو هستند. محاصره‌ای که اسرائیل با عنوان «ضرورت‌های امنیتی» توجیه می‌کند، از سوی نهادهای حقوق بشری بین‌المللی به‌عنوان نمونه‌ای از «مجازات جمعی» شناخته شده است. در چنین بستری، رأی مثبت ۱۵۳ کشور به پیش‌نویس آتش‌بس، صرفاً یک اقدام بشردوستانه تلقی نمی‌شود، بلکه نشانه‌ای روشن از حمایت جهانی از مبارزات عادلانه مردم فلسطین و تأیید جایگاه مشروع آنان در نظام بین‌الملل است.

گفت‌وگوها و توافقات ایالات متحده با حماس و انصارالله و سفر منطقه‌ای ترامپ به خلیج فارس

سفر منطقه‌ای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در ماه مه ۲۰۲۵ به کشورهای خلیج فارس، بازتابی گسترده و تحول‌آفرین در معادلات ژئوپلیتیک خاورمیانه بر جای گذاشت. وی در جریان این سفر، با سران عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر دیدار کرد و در اقدامی کم‌سابقه، وارد گفت‌وگوی مستقیم با جنبش حماس و انصارالله یمن (حوثی‌ها) شد. این رویکرد، نه‌تنها دلالت بر تغییر در سیاست‌های سنتی ایالات متحده دارد، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از پذیرش تدریجی مشروعیت سیاسی مسئله فلسطین در محافل تصمیم‌گیر آمریکایی تلقی شود. گفت‌وگو با حماس، به‌عنوان گروهی که پیش‌تر از سوی واشنگتن «تروریستی» تلقی می‌شد، اکنون به سطح یک بازیگر قابل مذاکره ارتقاء یافته است.

در زمینه بحران غزه و حملات دریایی انصارالله به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ، که تهدیدی جدی برای تجارت جهانی به شمار می‌رفت، ترامپ ابتکار عمل را در دست گرفت و با هر دو طرف مذاکره کرده و به توافق‌هایی دست یافت. این در حالی بود که ناو هواپیمابر آمریکایی، که در منطقه مستقر بود و هدف نزدیک به ۳۰ حمله هوایی انصارالله قرار گرفته و سه فروند جنگنده F-18 خود را از دست داده بود، نهایتاً منطقه را ترک کرد.

انزوای فزاینده اسرائیل در نهادهای بین‌المللی

انزوای دیپلماتیک اسرائیل در سازمان ملل متحد، به‌ویژه در مجمع عمومی، نشانه‌ای آشکار از کاهش مشروعیت بین‌المللی آن کشور است. در حالی‌که ۱۵۳ کشور از قطعنامه آتش‌بس حمایت کردند، تنها ۱۰ کشور در کنار اسرائیل ایستادند. این وضعیت، بیانگر افولی بی‌سابقه در حمایت جهانی از سیاست‌های تل‌آویو و همچنین افزایش فاصله میان اسرائیل و سایر کشورها حتی  آنانی که پیش‌تر حامی آن بودند می‌باشد. به‌نظر می‌رسد که حتی این اقلیت محدود نیز به تدریج از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کنند. در عین حال، بحران‌های داخلی اسرائیل نیز به شکنندگی وضعیت آن افزوده‌اند.

تحول در گفتمان جهانی و پایان یک دوره تاریخی

اگرچه زیرساخت‌های غزه تا حد زیادی تخریب شده‌اند، اما روح مقاومت ملت‌های مسلمان و کرامت انسانی در ابعاد بین‌المللی تقویت شده و همبستگی بی‌سابقه‌ای میان ملت‌ها پدید آمده است. بازسازی فیزیکی شهرها و ساختمان‌ها در طول سال‌های آینده ممکن است، اما لکه سیاه و ننگ ارتکاب به جنایت علیه بشریت، برای رژیم اسرائیل و حامیان بین‌المللی آن باقی خواهد ماند؛ لکه‌ای که حتی گذر زمان نیز نمی‌تواند آن را پاک کند.

در همین راستا، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی‌دی ونس، به‌صراحت اعلام کرد که «دوران سلطه جهانی ایالات متحده به پایان رسیده است». همچنین، تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه در امور سوریه، در بیانیه‌ای تصریح کرد: «صد سال پیش، غرب با ترسیم مرزها، قیمومیت‌ها و حکومت‌های تحمیلی به منطقه سلطه یافت. اما دوران دخالت‌گری غرب به پایان رسیده است. آینده از راه‌حل‌های بومی و منطقه‌ای شکل خواهد گرفت.»

در ۱۳ مه، دونالد ترامپ در سخنرانی خود در ریاض، آشکارا بیان داشت که ایالات متحده دیگر قصد ندارد به کشورها دیکته کند چگونه زندگی کنند. او از دولت‌های منطقه خواست تا «سرنوشت خود را با روش‌های خود تعیین کنند».

چرخش مواضع جهانی نسبت به اسرائیل

این تغییر جهت سیاسی ایالات متحده نشان می‌دهد که واشنگتن دیگر تمایلی به تقابل با کشورهای منطقه به‌خاطر حمایت از اسرائیل ندارد. هم‌زمان، کشورهای اروپایی نیز در حال بازنگری در سیاست‌های خود هستند. افزایش انتقادات رسمی علیه اقدامات اسرائیل، همگرایی با کشورهای عربی و اسلامی برای یافتن راه‌حل‌های مشترک، به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین، ممنوعیت ورود کشتی‌های اسرائیلی به بنادر اروپایی و محدودیت در فروش تسلیحات به اسرائیل، بخشی از تحولات تازه در اروپا محسوب می‌شود.

محاصره اسرائیل در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی

کشورهای منطقه، به‌ویژه ترکیه، به‌صورت فزاینده‌ای به‌سوی ایجاد اتحادهای سیاسی و نظامی علیه اسرائیل گام برداشته‌اند. این روند، از طریق نشست‌های فوق‌العاده در آنکارا و استانبول، دیدارهای نظامی و سیاسی، و آمادگی‌های میدانی به‌وضوح قابل مشاهده است. سفر نخست‌وزیر پاکستان، شهباز شریف، به همراه فرماندهان نظامی به ترکیه، و سفرهای بعدی او به ایران، جمهوری آذربایجان و تاجیکستان؛ دیدارهای رهبر سوریه، احمد شرا، با مقامات ترکیه؛ دیدارهای وزیر امور خارجه ترکیه با مقامات روسیه؛ و سفر رئیس ستاد مشترک اردن به آنکارا، همگی نشانه‌هایی از یک تحول راهبردی هستند. همچنین، تحرکات گسترده نیروهای مسلح ترکیه در مناطق مرزی با سوریه، از نوعی آمادگی عملیاتی پرده برمی‌دارد.

با نگاهی به وضعیت جغرافیایی، می‌توان دریافت که اسرائیل از جهات گوناگون در حال محاصره شدن است. همچنین بیداری جهانی نسبت به نقض حقوق بشر در فلسطین و افول گفتمان مظلوم‌نمایی تاریخی اسرائیل، باعث شده که این رژیم دیگر نتواند با بهره‌برداری از مفهوم «قربانی هولوکاست» برای توجیه اقدامات خود استفاده کند. امروز، با جنایاتی که در غزه صورت گرفته، افکار عمومی جهان، اسرائیل را نه‌به‌عنوان قربانی، بلکه به‌عنوان عامل نقض حقوق بشر شناسایی می‌کند.

نتیجه‌گیری

در شرایط کنونی، تحولات شتاب‌زده و عمیق سیاسی، نظامی و دیپلماتیک در حال شکل‌گیری است. هر سناریویی در آینده محتمل خواهد بود. اما آنچه مسلم است، اینکه اسرائیل با سیاست‌های تهاجمی و غیرانسانی خود، بسیاری از حامیان تاریخی‌اش را از دست داده و به‌سوی انزوا و بحران مشروعیت در حرکت است. این وضعیتی است که خود، مسئول شکل‌گیری آن بوده است.