Aerostat Sistemleri Nedir?
Aerostat sistemleri, havadan hafif gazların kaldırma kuvvetinden yararlanarak havada asılı duran, genellikle yere bağlı olarak çalışan hava araçlarıdır. Genellikle 120 metreden 1500 metreye kadar (AGL- Above Ground Level) irtifalarda görev yaparlar. Bulundukları irtifanın seviyesine göre LoS (Line of Sight) etkisini kullanarak geniş bir kapsam alanında çeşitli görevleri yerine getirebilirler. Bu görevler arasında görüntü izleme ve değerlendirme, afet sonrası mobil baz istasyonu hizmeti, tehdit algılama, elektronik harp, EH-Saldırı yönetim platformu, istihbari dinleme ve kestirme ile alçak irtifa radar platformu yer alır. Sabit veya döner kanatlı sistemlere göre çok daha uzun havada kalış süreleri ve yüksek yük taşıma kapasiteleri sunmaları en önemli avantajlarıdır.
Türkiye, bu stratejik alanda önemli bir atılım gerçekleştirerek Gökçeri® Aerostat Sistemleri'ni tamamen yerli imkanlarla geliştirdi. Türk mühendislerince tasarlanan ve üretilen Gökçeri, aerostat teknolojisinde küresel standartları yeniden tanımlıyor. Özellikle dış çeperi ve tüm bileşenleri yerli Ar-Ge süreçleriyle geliştirilen Gökçeri, dış bağlantılara ihtiyaç duymadan üretilebilen ilk yerli aerostat sistemi olma özelliğini taşıyor. Kendi geliştirdiği yer kontrol yazılımı, kontrol sistem kartları ve sensör sistemleriyle de dikkat çeken Gökçeri, askeri ve sivil kullanımlara uygun, tüm faydalı yük sistemleriyle entegre edilebilir bir yapıya sahip. Yapılan Ar-Ge çalışmalarıyla standart ticari ürünlerden çok daha yüksek performans seviyelerine ulaşan Gökçeri, görev süresini önemli ölçüde uzatarak 10 güne kadar havada kalabiliyor.
Gökçeri, bu genel tanımlamanın ötesine geçerek, aerostat sistemlerinin temel görevlerini çok daha etkin bir şekilde yerine getiriyor.
Gökçeri'nin Getirdiği İlkler ve İnovasyonlar:
- Mobilite: Gökçeri, bir konteyner içerisinde hazırlanmış komple sistemiyle, uçuş öncesi tüm operasyonları 4 saat içinde tamamlayarak göreve hazır hale gelebilen ve görev sonrası 4 saat içinde toplanarak başka bir alana sevk edilebilen dünyadaki ilk aerostat sistemidir. Bu özellik, hızlı konuşlanma ve operasyonel esneklik açısından büyük avantaj sağlıyor.
- Çeper: Ürünün helyum sızdırmazlığını sağlayan çeper, yerli imkanlarla geliştirilmiş, patentli ve Türkiye'deki ilk helyum sızdırmaz çeper olma özelliğini taşıyor. Bu sayede helyum sızdırma değeri günlük %1.5-2 bandından %0.5-0.8 bandına kadar geriletilerek, havada kalış süresi %29.2 oranında artırılmıştır.
- Helyum Kompresör: Uçuşu sağlayan helyumun vakumlanarak tüplere geri doldurulmasını sağlayan sistem, yerli imkanlarla ilk kez geliştirilerek kullanılmıştır. Bu, operasyonel maliyetleri düşürme ve sürdürülebilirliği artırma açısından kritik bir adımdır.
- Ürüne Ait Uçuş ve Kontrol Yazılımı: Ürünün kontrol ve uçuşunu, faydalı yükün kontrolünü sağlayan tüm yazılım, sensör, ölçüm ve değerlendirme birimleri yerli imkanlarla geliştirilmiş ilk hibrit araç yazılımıdır.
- Taşıyıcı, Fiber Optik İçerikli İp: Ürünü yere bağlayan ip, hem hafifletilmiş hem de içine fiber optik kablaj konumlandırılarak yerli imkanlarla imal edilmiş ilk FO (Fiber Optik) iptir. Bu sayede taşınan faydalı yükün tüm dijital verileri fiber optik kabloyla yer kontrol ünitesine güvenli ve hızlı bir şekilde aktarılabilmektedir.
Ar-Ge ile Gelen Üstünlükler:
Gökçeri Aerostat Sistemi, üç temel ve deneysel Ar-Ge çalışmasıyla rakiplerine fark atıyor:
- Havadan Hafif Gazların Sızma Katsayısının İyileştirilmesi: Çeper-maylar çalışmalarında elde edilen sonuç ürünle helyum gazının sızdırma değeri önemli ölçüde azaltılarak, hava araçlarının standart ürünlere göre %29,2 daha fazla havada kalması sağlanmıştır.
- Bağlı İp Ağırlığının İyileştirilmesi: Sistemi yere bağlayan ipin ağırlığı ve üretim standartları üzerinde yapılan Ar-Ge çalışmaları sonucunda, daha az iple daha fazla yükün yönetilebileceği bir sistem tasarımı yapılmış ve toplam ip ağırlığı %28,7 oranında iyileştirilerek faydalı yük üzerinde çarpan etkisi sağlanmıştır.
- Güneş Paneli ve Enerji Katkısı: Sistemlerin enerji ihtiyacını sağlayacak esnek güneş panelleri ve li-ion pillerle enerji depolama sistemi geliştirilmiştir. Metrekare başına panel ağırlığı %24,6 oranında iyileştirilerek faydalı yük kapasitesi artırılmıştır.
- Yön Değiştirme Tail Rotor Sistemi: Rüzgâr dayanımını artırmak amacıyla geliştirilen tail rotor sistemi, gövdenin üç katmanlı sızdırma korumalı hale getirilmesini sağlamış ve rüzgâra bağlı dayanım değeri %38,3 oranında iyileştirilmiştir.
Gökçeri'nin Alt Sistemleri:
Gökçeri Aerostat Sistemi, kapsamlı ve yerli üretim alt sistemleriyle entegre bir çözüm sunar:
- He-SET® Çeper Ailesi: Piyasadaki tüm çeper sistemlerinden daha düşük sızdırmazlık değerine sahip, patentli ve yerli imkanlarla üretilmiş, radar görünürlüğü sıfıra yakın, yarı şeffaf veya mat, termal görünmezlik özelliği eklenebilen çeper ürünleri ailesidir.
- YKİ Masaları: İnsansız hava araçlarının uçuş, veri, pozisyon kontrol ve yönetimini sağlayan ergonomik, çift ekran modülasyonlu, uluslararası kalite standartlarına uygun olarak tasarlanmış ürünlerdir.
- YKİ Kontrol Yazılımları: Türkport yazılım takımı tarafından geliştirilmiş, İHA pilotajını ve faydalı yük operasyonunu sağlayan, NATO standartlarında kullanıcı arayüz yazılımıdır.
- Helyum Kompresör Ailesi: Hava aracındaki helyumun vakum edilerek tekrar tüplere aktarılmasını sağlayan, Türkport mühendisleri ve üretici firmaların iş birliğiyle geliştirilen Türkiye'nin ilk yerli helyum kompresör ailesidir.
- İHA Sistemleri İçin Telemetri Aviyonik Ailesi: İnsansız hava araçlarının uçuş, veri, pozisyon kontrol ve yönetimlerini sağlayan, uluslararası kalite standartlarına uygun olarak tasarlanmış aviyonik sistemlerdir.
- İHA Sistemleri İçin Kontrol Aviyonik Ailesi: STM32/F4 tabanlı veri iletişim protokolleriyle süreç yöneten, veri yolu trafiği ve loglama standartlarını Türkport mühendislerinin kütüphanesinden kullanarak veri güvenliği sağlayan kontrol kartı ailesidir.
- Tail Rotor Sistemi: Gökçeri hava aracının burnunun her durumda rüzgarı karşıdan alacak şekilde hareket etmesini sağlayan, patentli, Türkport mühendisleri tarafından geliştirilen kuyruk motor sistemi ve otomatik kontrol yazılımıdır.
- Fiber Optik Kıl Eklenmiş Taşıyıcı İp Ailesi: Veri güvenliğini artırmak ve veri hızını yükseltmek amacıyla hava aracını yere bağlayan iplerin içerisine fiber optik sistemler eklenerek geliştirilmiş ip ailesidir.
- Taşıyıcı İp Ailesi: Hava araçlarını yere bağlayan iplerin hafifletilmesi ve sağlamlaştırılması süreçleri birlikte yönetilerek, daha hafif bir yapıyla daha yüksek kopma değerlerine ulaşan ip ailesidir.
- İHA Sistemleri Aydınlatma Aviyonikleri: Tüm İHA sistemlerinde kullanılabilecek, yanıp sönme frekansı, aydınlık değeri ve sönük kalma süresi gibi tüm alanları yazılım üzerinden kontrol edilebilen aydınlatma aviyonikleridir.
- Sensörler İçin Aviyonik Kontrol Kart Ailesi: Uçuş, basınç, ısı, yön, nem, hava basıncı gibi tüm dijitalleştirilmiş verileri ölçme, derleme, kaydetme ve loglama süreçlerini yöneten aviyonik kart sistemidir.
- İHA Güç Aviyonik Kartları: Tail rotor, güneş paneli, şarj deşarj yönetimi gibi ana güç sistemlerinin tek merkezden yönetildiği, yüksek akımlı açma kapama, yönetme, devreye alma ve devre dışı bırakma süreçlerini yöneten güç kart ailesidir.
- Yere Bağlı Sistemler İçin Sarıcı Toplayıcı Vinç Ailesi: Yere bağlı hava araçlarının fiber optik gömülmüş veya standart iplerini saran, toplayan ve yöneten, farklı kalınlıktaki ipler için özel olarak tasarlanmış vinç sistemleridir.
- Li-İon Pil: Tak-çıkar montaj altyapısı, pil grubu ve bağlantıları, gösterge paneli ve pil yönetim kartları ile tek sistem haline getirilmiş pil ailesidir.
- Stabil Sistemler İçin Rüzgâr Yönü ve Şiddeti Ölçüm Ailesi: Yeryüzünde sabit veya stabil hava araçları için rüzgâr yönü ve rüzgâr hızı verisini dijitalleştirerek kullanıma sunan, %0,2 hassasiyet sınıfında ölçüm sağlayan sistemdir.
Gökçeri Aerostat Sistemi, Türkiye'nin savunma ve sivil havacılık sanayisindeki yerlileşme ve millileşme hedeflerine önemli katkılar sunarak, uluslararası alanda da rekabet gücünü artırıyor. Bu yenilikçi sistemin operasyonel başarıları, gelecekteki benzer projeler için de ilham kaynağı olacak gibi görünüyor.
Kaynak: TÜRKPORT SAVUNMA SANAYİ LTD.ŞTİ.
