İngiliz Financial Times gazetesinin haberine göre, Taliban’ın Afganistan’da yeniden iktidarı ele geçirmesinden önce İngiltere ile yakın işbirliği yapan yaklaşık 25 bin Afgan ve bazı aile üyelerine ait son derece hassas kişisel bilgiler, bir İngiliz asker tarafından “yanlışlıkla” e-postalar aracılığıyla ifşa edildi. Sızdırılan veriler; isim, iletişim bilgileri ve konum bilgilerini içeriyordu.
Bu kritik veri sızıntısı ancak Ağustos 2023’te, bir Facebook grubunda yapılan paylaşımla fark edildi. İngiliz istihbarat birimleri, sızıntının Taliban’ın bu kişileri tespit ederek öldürme, işkence etme veya sindirme riskini artırdığı uyarısında bulundu.
İngiltere hükümeti, Şubat 2022’de yaşanan büyük veri sızıntısının ardından Taliban’ın misillemesine uğrama riskiyle karşı karşıya kalan binlerce Afgan’ı ülkeye yerleştirmek üzere milyarlarca sterlinlik gizli bir plan hazırladı. Ancak bu plan, kamuoyundan uzun süre gizlendi ve medyaya “süper yayın yasağı” getirildi.
Gizli Plan ve Medyaya Süper Yasa
Bu gelişmelerin ardından, dönemin Başbakanı Rishi Sunak liderliğindeki Muhafazakâr hükümet tarafından kamuoyuna açıklanmayan gizli bir tahliye ve yerleştirme planı hazırlandı. Görevdeki İşçi Partisi hükümeti de bu planı devraldı.
Hükümet, yaklaşık 25 bin Afgan’ın yerleştirilmesinin toplamda 7 milyar sterline mal olacağını öngördü. Ancak süreç gizlilik içinde yürütüldü. Eylül 2023’te çıkarılan “süper ihtiyati yayın yasağı”, medyanın konuyu haberleştirmesini engelledi.
Londra Yüksek Mahkemesi’nin bu hafta yasağın bir kısmını kaldırmasıyla birlikte, kamuoyuna ilk kez olayla ilgili detaylar yansıdı. Savunma Bakanı John Healey’in bugün Avam Kamarası’nda, “Afganistan Müdahale Rotası” adlı bu gizli planın yeni başvurulara kapatıldığını açıklaması bekleniyor.
Geçtiğimiz haftalarda da ARAP (Afganistan Yerleştirme ve Yardım Politikası) ve Afgan Vatandaşları Yeniden Yerleştirme Planı adlı kamu programları da aniden kapatılmıştı.
Sızıntının Bedeli ve Hukuki Süreç
Savunma Bakanlığı, olay sonrası İngiltere’ye 18.500 Afgan’ın getirildiğini, bunlardan sadece 5.500’ünün doğrudan veri sızıntısı nedeniyle tahliye edildiğini açıkladı. En az 2.400 kişinin daha tahliyesi planlanıyor.
Sızıntıdan doğrudan etkilenen 665’ten fazla Afgan, Savunma Bakanlığına karşı dava açarak her biri için en az 50 bin sterlin tazminat talep etti. Binlerce kişinin daha davaya katılması bekleniyor.
“Sızdırılan Afganlardan En Az 17’si Taliban Tarafından Öldürüldü”
İngiliz gazetesi The Independent, yürüttüğü araştırma sonucunda İngiltere Savunma Bakanlığı’nın büyük bir güvenlik ihlaliyle on binlerce Afgan mültecinin kişisel bilgilerini sızdırdığını ve bu sızıntının doğrudan en az 17 kişinin Taliban tarafından öldürülmesine yol açtığını ortaya koydu.
Taliban’a “Ölüm Listesi” Endişesi
The Times gazetesinin haberine göre, Şubat 2022’de bir İngiliz askeri, İngiltere’ye sığınma başvurularını doğrulamak amacıyla hazırlanan 33 bin kişilik bir veri setini yanlışlıkla farklı kişilere gönderdi. Bu veri setinde isimler, telefon numaraları, e-posta adresleri ve aile bilgileri gibi çok hassas bilgiler yer alıyordu. Veriler zamanla el değiştirirken, içeriği eline geçiren kişilerden biri listeyi Facebook’ta yayınlamakla tehdit etti.
İngiliz güvenlik birimleri, Taliban’ın bu listeyi “öldürme listesi” olarak kullanabileceği uyarısında bulundu. Taliban’ın 2021’de Afganistan’da yeniden iktidara gelmesiyle birlikte tehdit algısı daha da ciddileşti.
Mağdurlara Uyarı Yapılmadı, Bakanlar Üstünü Örtmeye Çalıştı
Bu tür bir kararın varlığının bile kamuoyuna duyurulmasını yasaklayan ve Eylül 2023’te yürürlüğe konulan “süper ihtiyati tedbir kararı”, The Times gazetesinin başını çektiği 2 yıl süren hukuk mücadelesinin ardından kaldırıldı.
Fakat daha sonra verilen geçici ihtiyati tedbir kararı, veritabanında tam olarak ne olduğuna dair hassas bilgilerin yayınlanmasını yasakladı. İngiltere hükümeti, sızdırılan listenin Afganistan vatandaşlarına olası bir risk oluşturmayı sürdürdüğünü savundu.
“Süper ihtiyati tedbir kararının” kaldırılması ise Savunma Bakanı John Healey’nin talimatını verdiği bağımsız bir incelemenin ardından geldi. Değerlendirmede Taliban’ın listedeki isimleri hedef alma niyetinin olduğuna dair ilk endişelerin azaldığı ifade edildi. İncelemede ayrıca ihtiyati tedbir kararının “veri setinin Taliban açısından değerini artırarak işleri daha da kötüleştirebileceği” ifade edildi.
Yaşanan bu sızıntıdan etkilenen dünya çapında 900 kadar kişinin İngiltere hükümetine açmaya hazırlandığı davanın ise en az 250 milyon sterline mâl olması bekleniyor. Habere göre, sızıntıdan etkilenenlerin çok büyük bir kısmı tehlikede oldukları konusunda uyarılmamış, bakanlar ise bu esnada olayın üstünü örtmeye çalışmıştı.
Daha Önce Satılarak El Değiştirdi
İngiltere Savunma Bakanlığı’na göre, Taliban’ın söz konusu verilere erişmesi durumunda bu 100 bin kadar Afganistan vatandaşının ölüm, işkence, gözdağı ya da taciz riski ile karşı karşıya kalabileceği anlamına geliyordu. Verilerin arasında e-posta adresleri ve telefon numaraları gibi hassas bilgilerin olduğu ifade edildi. İngiliz makamlarına göre, “100 bin Afgan” hesabı İngiltere’den sığınma isteyen kişilere ek olarak bazıları veri setinde ismen belirtilen aile üyelerinin de sayılmasıyla yapılmıştı.
İngiltere ve Pakistan’daki bazı kişilerin ise bugün hâlâ bu veritabanını elinde bulundurduğuna inanılıyor. Anlaşılabildiği kadarıyla, liste, en az bir kez çok büyük bir meblağ karşılığında satılmıştı.
Listedeki bazı kişilerin İngiltere askerlerinin yanında hizmet verdiği, Afganistan’daki savaşta hayatlarını riske atmış olan insanlar olduğu belirtildi. Pek çok başka kişinin durumunun ise bu olmadığı ifade edilse de bu kişiler de “Afgan Yeniden Yerleştirme ve Yardım Politikası” (Arap) kapsamında İngiltere’ye gitmek için başvuru yapmış isimlerdi.
Diğer İçerikler
