Pekin yönetimi, bölgeyi Küresel Güney’in yükselen ve vazgeçilmez bir gücü olarak konumlandırırken, savunmadan teknolojiye, yerel para birimleriyle ticaretten uzay çalışmalarına kadar geniş bir yelpazede işbirliği önerileri sundu
Xinhua’nın aktardığına göre, bu belge Çin’in Latin Amerika ve Karayipler’e yönelik üçüncü resmi politika metni olma özelliğini taşıyor. 2016’dan bu yana ilk kez güncellenen strateji, siyasi güvenin güçlendirilmesi, ekonomik kalkınma, güvenlik işbirliği ve kültürel etkileşim gibi alanları kapsayan beş maddelik bir eylem planı sunuyor. Metinde, bölge ülkeleri dünya barışı ve küresel kalkınma açısından kritik aktörler olarak tanımlanıyor.
Küresel Güney ve çok kutuplu dünya vurgusu
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in liderliğinde şekillenen yeni politika belgesinde, uluslararası sistemde yaşanan güç kaymalarına özel vurgu yapılıyor. Belgede, Çin ve Latin Amerika ülkelerinin “ortak bir geleceği paylaşan topluluk” anlayışıyla hareket etmesi gerektiği ifade ediliyor. Tek taraflı zorbalık ve hegemonya karşıtı bir dil kullanılan metinde, çok kutuplu bir dünya düzeninin inşasının kaçınılmaz olduğu savunuluyor.
Belgede, mevcut küresel tabloya ilişkin olarak, yüzyılda bir görülen değişimlerin hızlandığı, uluslararası güç dengesinin yeniden şekillendiği ve Küresel Güney’in giderek daha belirleyici bir rol üstlendiği belirtiliyor.
Siyasi güven ve Tek Çin ilkesi
Pekin yönetimi, Latin Amerika ülkeleriyle ilişkilerin temelini Tek Çin ilkesine dayandırıyor. Belgede, Tayvan meselesinin Çin’in temel çıkarlarından biri olduğu hatırlatılırken, bölge ülkelerinin bu ilkeye verdiği destekten duyulan memnuniyet dile getiriliyor. Çin, diplomatik ilişki içinde olduğu ülkelerle egemenlik ve toprak bütünlüğü konularında karşılıklı desteği sürdürme kararlılığını vurguluyor.
Ayrıca hükümetler arası diyalog mekanizmalarının güçlendirilmesi, yasama organları ve siyasi partiler arasındaki temasların artırılması hedefleniyor. Çin Komünist Partisi’nin, ideolojik farklılıklara bakılmaksızın Latin Amerika’daki siyasi partilerle ilişkileri derinleştirmeyi planladığı da belgede yer alıyor.
Yerel para birimiyle ticaret ve finansal entegrasyon
Belgenin ekonomik işbirliği bölümünde, ticaretin ötesine geçen yapısal öneriler dikkat çekiyor. Çin, Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında Latin Amerika’daki altyapı projelerini hızlandırmayı ve tedarik zincirlerini güvence altına almayı amaçlıyor. Finans alanında ise ABD dolarına bağımlılığı azaltabilecek adımlar öne çıkıyor.
Pekin, merkez bankaları arasındaki diyaloğun artırılmasını, sınır ötesi işlemlerde yerel para birimleriyle ödeme sistemlerinin genişletilmesini ve yuan takas düzenlemelerinin teşvik edilmesini öneriyor. Yerel para birimi swap anlaşmalarının istikrarlı biçimde yaygınlaştırılması ve Çinli finans kuruluşlarının bölgedeki şube ağlarını genişletmesi de desteklenen başlıklar arasında yer alıyor.
Savunma ve güvenlik alanında genişleyen işbirliği
Politika belgesinin “Barış Programı” başlığı altında, savunma ve güvenlik işbirliği önemli bir yer tutuyor. Çin, Latin Amerika ülkeleriyle askeri ve savunma yetkilileri arasındaki temasları artırmayı, karşılıklı heyet ve gemi ziyaretlerini sıklaştırmayı hedefliyor.
İşbirliği yalnızca askeri eğitimle sınırlı tutulmuyor. Terörle mücadele, insani yardım faaliyetleri ve barış gücü operasyonları gibi alanlarda profesyonel deneyim paylaşımının derinleştirilmesi planlanıyor. Çin ayrıca Küresel Güvenlik Girişimi (GSI) çerçevesinde bölgeyle daha yakın koordinasyon içinde hareket etme niyetini ortaya koyuyor.
Teknoloji, uzay ve yapay zeka ortaklığı
Pekin yönetimi, Latin Amerika ile ilişkileri yalnızca geleneksel ticaret alanıyla sınırlamıyor. Yapay zeka, havacılık, yeni malzemeler ve biyotıp gibi ileri teknoloji alanlarında ortak laboratuvarlar ve Ar-Ge merkezleri kurulması teşvik ediliyor.
Uzay çalışmaları da belgenin öne çıkan başlıkları arasında yer alıyor. Çin, bölge ülkelerini insanlı uzay programına ve Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu projesine katılmaya davet ediyor. BeiDou Navigasyon Uydu Sistemi’nin kullanımının yaygınlaştırılması ve bölgede bir işbirliği merkezinin kurulması da hedefleniyor.
Belgede, uzay teknolojilerinin afet önleme, afetle mücadele ve sürdürülebilir kalkınma gibi alanlarda ortaklaşa kullanılmasına hazır olunduğu özellikle vurgulanıyor.
Kültürel diplomasi ve insani bağlar
Çin, “Medeniyet Programı” başlığı altında yumuşak güç unsurlarına da geniş yer ayırıyor. Eğitim, turizm, spor ve medya alanlarında karşılıklı değişim programlarının artırılması planlanırken, Konfüçyüs Enstitüleri ve Çince eğitimi kültürel yakınlaşmanın temel araçları olarak öne çıkıyor.
Ayrıca yoksullukla mücadele, halk sağlığı ve sosyal kalkınma gibi alanlarda Çin’in deneyimlerinin Latin Amerika ülkeleriyle paylaşılması taahhüt ediliyor. Belge, Pekin’in bölgeyle uzun vadeli, çok boyutlu ve stratejik bir ortaklık kurma hedefini açık biçimde ortaya koyuyor.
