Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) verilerine göre, 2024 yılında küresel savunma harcamaları yüzde 9 artarak 2,7 trilyon dolar ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. 1992’den bu yana görülen en büyük yıllık artışı ifade eden bu yükselişin temel nedeni, dünyada genişleyen çatışma alanları ve artan jeopolitik gerilimler oldu.
Savunma yatırımlarındaki hızlanma son üç yıldır devam ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, İsrail–Hamas savaşı ve çok sayıda bölgesel çatışma, ülkeleri askeri bütçelerini rekor düzeylere çıkarmaya yöneltti.
Savunma şirketleri için “altın yıl”: 679 milyar dolarlık gelir
Küresel askeri harcamalardaki bu artış, savunma sanayii şirketlerine tarihin en yüksek gelirlerini getirdi. Dünyanın en büyük 100 savunma şirketi 2024’te toplam 679 milyar dolar gelir elde etti. Bu rakam, SIPRI’nin 2002’den beri tuttuğu kayıtlardaki en yüksek seviye.
En büyük beş şirket ise tek başına 214 milyar dolar gelir üreterek toplam listenin üçte birini oluşturdu.
Avrupa en hızlı artışı gösterdi
Küresel askeri harcamalarda öne çıkan bölge Avrupa oldu. Kıtanın savunma bütçesi 2023–2024 arasında yüzde 17 arttı. Bu oran, Rusya-Ukrayna savaşından önceki üç yılda Avrupa’nın yıllık ortalama yüzde 5’lik artış hızının çok üzerinde.
Rusya’ya komşu ülkelerde artış daha da belirgin:
Fransa, Almanya ve İngiltere gibi büyük Avrupa ülkeleri de savunma harcamalarını yükseltti.
Ukrayna, 2024’te savunmaya 67 milyar dolar ayırarak bütçesinin yüzde 34’ünü güvenliğe aktardı.
Orta Doğu’da harcamalar %15 arttı
Gazze’de devam eden çatışmaların etkisiyle Orta Doğu’da da savunma bütçeleri hızlı bir yükseliş gösterdi. Bölge ülkeleri 2023–2024 arasında harcamalarını yüzde 15 artırdı; bu oran, önceki üç yıldaki ortalama yıllık yüzde 0,4’lük artışın çok üzerinde.
Küresel sıralamada ABD yaklaşık 1 trilyon dolarlık devasa bütçesiyle açık ara birinci, Çin ise 318 milyar dolarla ikinci sırada yer aldı.
Askeri yatırımların kazananı: ABD ve Avrupa şirketleri
Artan askeri bütçeler, özellikle Amerikan ve Avrupa savunma sanayi devlerinin gelirlerini rekor seviyelere taşıdı. SIPRI’ye göre Avrupa’daki harcama patlaması Japon ve Güney Kore şirketlerini de olumlu etkiledi.
Çin ise dikkat çekici bir istisna oluşturdu. Ülkede 2024’te yolsuzluk soruşturmaları nedeniyle bazı savunma ihaleleri ertelenince savunma gelirleri düşüş gösterdi.
Savunma endeksleri borsada zirve yaptı
Yatırımcılar da savunma sektöründeki büyümeyi hızla fiyatladı.
2024 boyunca savunma şirketlerini izleyen endeksler, genel piyasa endekslerini büyük farkla geride bıraktı.
ABD şirketleri hâlâ açık ara önde
2015–2024 dönemine bakıldığında, en yüksek silah satış gelirini ABD merkezli şirketlerin elde ettiği görülüyor. Ancak küresel rekabetin son yıllarda hızlandığı da SIPRI tarafından not ediliyor.
Kaynak: Reuters
