Dünya düzeni değişiyor
Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO zirvesine katılan Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, uluslararası sistemde köklü bir değişim yaşandığını vurguladı. Stubb, zirveye gelişi sırasında yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Sanırım dünya düzeninde bir değişiklik gözlemliyoruz. Bu, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’ndan sonra ve Soğuk Savaş’tan sonra yaşanan anı çok andırıyor.”
Batı hakimiyetinin zamanı geçti
Stubb, dünya siyasetindeki mevcut tabloyu değerlendirirken Batı’nın küresel etkisinin azaldığını dile getirdi: “Şimdi Batı hakimiyetinin zamanının geçtiğini anlamamız gerekiyor. Daha çok kutuplu, daha düzensiz bir dünya düzenine doğru ilerliyoruz ve bu, en azından Finlandiya gibi bir devlet için yakın müttefiklere ihtiyacımız olduğu ve savunmamızı ve güvenliğimizi güçlendirmek için çalışmamız gerektiği anlamına geliyor.”
Savunma harcamalarında “tarihi” artış
NATO’nun Lahey’deki zirvesini “tarihi” olarak nitelendiren Stubb, ittifakın savunma bütçesini ciddi oranda artırma kararı aldığını ifade etti:
“İttifakın savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarma kararı, askeri harcamaları Soğuk Savaş dönemindeki seviyelere yükseltecek.”
Zirvede NATO liderlerinin, halihazırda yüzde 2 olan askeri harcama hedefini 2035 yılına kadar yüzde 5’e çıkarma yönünde karar alacağı bildirildi.
Zirvenin gündemi: Savunma ve Caydırıcılık
24-25 Haziran tarihleri arasında Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO zirvesinde ana gündem maddeleri arasında savunma ve caydırıcılık ön plana çıkıyor. Zirvede, üye ülkelerin toplam bütçe katkılarını GSYİH’lerinin yüzde 5’ine yükseltmelerine yönelik teşvikler değerlendiriliyor.
Liderler Konuştu: Güç Dağılımı Değişiyor
*Recep Tayyip Erdoğan (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı)-Antalya Diplomasi Forumu, 10 Mart 2025
“Dış politikada son haftalarda yaşanan tartışmalar artık hiçbir şeyin eskisi gibi devam etmeyeceğini göstermiştir. Daha açık bir ifadeyle, kural ve hukuk temelli olduğu iddia edilen küresel sistem, çöküş evresine girmiştir”
*Josep Borrell (AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi)
25 Şubat'ta AB’nin diplomatik hizmetlerinin resmi internet sitesinde yer alan bir blog yazısında şunları yazdı: "Mevcut küresel jeopolitik gerginlikler 'Batı-Diğerleri' yönünde gelişmeye devam ederse, Avrupa'nın geleceğinin karanlık olma riski var" diye uyardı.
25 Şubat 2024: “Batı hakimiyetinin çağı gerçekten kesin olarak sona erdi.”
*Vladimir Putin (Rusya Devlet Başkanı) -St. Petersburg Ekonomik Forumu, 20 Haziran 2025
“Asıl hedef, küresel kalkınmanın dengeli kalmasını sağlamak – mümkün olduğunca çok sayıda ulusun çıkarlarına hizmet ederek. Biz, çok kutuplu bir dünya için uluslararası diyaloğun karşılıklı anlayışa dayanarak yürütülmesini, en zorlu koşullarda bile çözümler üretilebilecek etkili araçların geliştirilmesini savunuyoruz.”
*Wang Yi (Çin Dışişleri Bakanı) -Şubat 2025, Münih Güvenlik Konferansı
“Dünya ‘çok kutuplu’ bir düzene doğru ilerliyor… Eşit haklar, eşit fırsatlar ve eşit kurallar çok kutuplu bir dünyanın temelidir… Çok kutuplu dünya hem tarihsel bir zorunluluk hem de gerçekliktir.”
*Ursula von der Leyen (AB Komisyonu Başkanı )-Şubat 2025, Yeni Delhi ziyareti
“Hindistan ve AB, barış ve istikrar temelinde çok kutuplu küresel düzenin şekillenmesine kararlıyız.”
*Wang Yi (Çin Dışişleri Bakanı) & Rusya–Çin Kapsamlı Ortaklık, Nisan 2025
“Çin ve Rusya’nın stratejik koordinasyonu, çok kutuplu dünyaya katkı sağlıyor, üçüncü taraflara karşı değil, bu düzeni destekliyor.”
*Putin (Rusya Devlet Başkanı) & Xi Jinping (Çin Devlet Başkanı) – Moskova Zirvesi, Mayıs 2025
Her ikisi de ABD’nin tek taraflı yaptırımlarına karşı dayanışmayı vurgulayarak:
“Bu ortaklık, küresel çok kutupluluğun dengesi için bir karşı güç oluşturuyor.”
*Emmanuel Macron (Fransa Cumhurbaşkanı)- Shangri‑La Savunma Konferansı, Singapur, Mayıs 2025
“Avrupa–Asya arasında yeni, ortak ve dengeli bir ittifak kurulmalı; ABD‑Çin ikili rekabetinden bağımsız bir üçüncü yol… Stratejik özerklik şarttır.”
*Marco Rubio (ABD Dışişleri Bakanı)- Megyn Kelly röportajı, Şubat 2025
“Tek kutuplu dünya bir anomaliyaydı... Şu an çok kutuplu bir dünyadayız; Çin, Rusya, İran, Kuzey Kore gibi aktörlerle karşı karşıyayız.”
*İlham Aliyev (Azerbaycan Cumhurbaşkanı)- 2025 Ocak ayında
"Yeni bir dünya düzeninin oluştuğu artık sır değil. Batı'da siyasi ve ahlaki bir kriz var. Çünkü Batılı sistem tükendi. Yeni dünya düzeninde Türk Devletleri Teşkilatı'nın küresel bir güç merkezi haline geleceğine inanıyorum."
*Prabowo Subianto (Endonezya Devlet Başkanı)- St. Petersburg Ekonomi Forumu'nda, 2025
"Dünyanın çok kutuplu hale gelmesi gerektiğine inanıyoruz, tek kutuplu dünya geçmişte kaldı; yeni bir küresel gerçeklik ortaya çıkıyor."
*Viktor Orban (Macaristan Başbakanı)- Macaristan Dışişleri Bakanlığı’nda düzenlenen yıllık büyükelçiler toplantısında, 2024 Mart ayında
“Batı’nın hegemonyası sona yaklaştı ve bugün buna kimse itiraz etmiyor. Yeni dünya düzeni doğuyor ve durum sürekli olarak değerlendirilip analiz edilmesi gerekiyor” dedi. Bu konuşmada, dünyayı jeopolitik bloklara bölme girişimlerine karşı Macaristan’ın egemen politikalarını savundu.”
*Sergey Lavrov (Rusya Dışişleri Bakanı), 2024
"Batı bir daha asla dünyaya hâkim olamayacak" diyerek, ABD ve müttefiklerinin küresel kontrolünün sona erdiğini belirtti.”
Diğer İçerikler
