Kanada’nın ev sahipliğinde ABD, Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya ve Japonya’nın katıldığı G7 zirvesi İsrail-İran çatışmalarının gölgesinde toplandı. Zirve sonunda ABD’nin imza atmadığı ortak bildiride İran sert sözlerle hedef alındı. İran’ı bölgesel istikrarı bozmakla suçlayan G7 ülkeleri İsrail’in güvenliğine tam destek verdi. Tahran yönetiminin dünyanın birçok ülkesinin de sahip olduğu nükleer programı sorunların kaynağı olarak gösterildi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, zirvede yaptığı açıklamada “İran’ın nükleer silah edinmesini önlemekte kararlıyız” dedi. Buna karşın Fransa başta olmak üzere G7 ülkeleri, İsrail’in sahip olduğu nükleer cephanelik hakkında sessiz kalmayı sürdürüyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) denetimlerine tamamen kapalı olan İsrail’in nükleer kapasitesi, Batılı ülkeler tarafından gündeme getirilmiyor.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, zirve öncesinde yaptığı açıklamada, kriz konusunda Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile istişarelerde bulunduğunu belirtti. “Yoğun tartışmaların” zirve boyunca süreceğini ifade eden Starmer, G7 içinde istikrar ve öngörülebilirliğin yeniden sağlanmasının öncelik olduğunu vurguladı.
İsrail’in İran’a yönelik saldırıları ve Tahran’ın buna misillemesiyle büyüyen kriz, zirvede endişe yaratan temel başlıklardan biri olarak öne çıktı. ABD Başkanı Donald Trump’ın, İsrail’in İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’i hedef alan bir suikast planını veto ettiği bilgisi, Washington-Tel Aviv hattındaki gerilimin boyutuna işaret etti.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, zirve öncesinde yaptığı açıklamada, kriz konusunda Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile istişarelerde bulunduğunu belirtti. “Yoğun tartışmaların” zirve boyunca süreceğini ifade eden Starmer, G7 içinde istikrar ve öngörülebilirliğin yeniden sağlanmasının öncelik olduğunu vurguladı.
Zirvenin ev sahibi Kanada Başbakanı Mark Carney ise, bu yıl ortak bildiri yayımlamaktan vazgeçildiğini duyurdu. Kararın, liderler arasında uzlaşı sağlanmamasından kaynaklandığı değerlendiriliyor.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de toplantının jeo-ekonomik ve jeopolitik yönlerinin ağır basacağına dikkat çekti. Von der Leyen, Ukrayna’ya verilen desteğin sürdürüleceğini belirtirken, Rusya’ya daha fazla baskı yapılması gerektiğini ifade etti: “Güç yoluyla barışa ulaşmak için daha kararlı adımlar atmalıyız.”
Zirvede Trump’ın varlığı ayrı bir tartışma konusu. Kanada’yı 51’inci eyalet yapma ve Grönland’ı satın alma yönündeki açıklamaları, diplomatik çevrelerde rahatsızlık yaratmış durumda. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Kanada’ya geçmeden önce Grönland’a uğrayarak, adanın “satılamayacağı” mesajını vermesi bu bağlamda sembolik bir yanıt olarak yorumlandı.
Zirveye, G7 dışından da birçok lider davet edildi. Hindistan, Güney Kore, Avustralya, Meksika, Güney Afrika, Ukrayna ve BAE devlet başkanları Carney’nin özel davetiyle katıldı. Ancak Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın zirveye katılmayacağı bildirildi. Kanada Batı Vakfı’ndan Carlo Dade’ye göre, Hindistan ve MBS’ye yapılan davetler, Kanada’nın küresel diplomasi çizgisinde yeni bir yön arayışında olduğunun göstergesi.
İsrail-İran çatışmasının beşinci gününe girdiği süreçte, Netanyahu’nun İranlı muhaliflere rejime karşı ayaklanma çağrısı yapması, Fransa’dan tepkiyle karşılandı. Macron, dış müdahalelerle rejim değişikliğine inanmanın bir “yanılgı” olduğunu söyleyerek, diplomatik çözüm çağrısını yineledi.
G7 Zirvesi, küresel gerilimlerin arttığı bir dönemde, liderler arasındaki ayrışmalar kadar iş birliği zeminlerinin de yeniden test edildiği bir platform haline gelmiş durumda.
Diğer İçerikler
