Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın 8–11 Temmuz 2025 tarihlerinde Malezya’nın Kuala Lumpur kentinde düzenlenen 58. ASEAN Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katılımı, Güneydoğu Asya bölgesinin Ankara açısından artan stratejik önemini açıkça ortaya koydu.
ASEAN-Türkiye Üçlü Sektörel Diyalog Ortaklığı toplantısında konuşan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin “Yeniden Asya Girişimi” vizyonunun ASEAN’ın 2045 Vizyonu ile uyumlu olduğunu belirtti. Bu uyum, ASEAN ile Türkiye’yi birbirini tamamlayan iki stratejik aktör haline getiriyor.
Türkiye İçin ASEAN Neden Stratejik Bir Ortak?
1. ASEAN: Yükselen Bölgesel Güç
ASEAN (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği), 1967 yılında kurulan ve şu anda 10 üyeden oluşan (2025 sonunda Doğu Timor’un da katılımıyla 11 olacak) bölgesel bir işbirliği örgütüdür. Soğuk Savaş boyunca bölgesel istikrarı korumaya odaklanan ASEAN, bugün ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında entegrasyonu güçlendirmeyi hedeflemektedir.
2015’te kabul edilen ‘ASEAN Community 2025’ ve ardından gelen ‘ASEAN Vision 2045’: Ortak Geleceğimiz ile ASEAN; kapsayıcı, sürdürülebilir, dirençli ve dinamik bir bölgesel yapı oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu vizyon, ASEAN’ı üç ana sütun etrafında şekillendiriyor:
ASEAN’ın bölgesel gücünü yansıtan bazı temel göstergeler:
Ayrıca ASEAN, ASEAN+3 Zirvesi ve Doğu Asya Zirvesi gibi önemli bölgesel platformlara da ev sahipliği yaparak diplomatik açıdan merkezi bir konuma sahiptir.
2. Türkiye-ASEAN İlişkileri: Güçlenen Bir Ortaklık
Türkiye, 2017 yılında ASEAN ile ‘Sektörel Diyalog Ortağı’ statüsünü elde etti ve bu kapsamda ASEAN Dostluk ve İşbirliği Antlaşması’na (TAC) taraf oldu. Bu statüyle Türkiye, ASEAN ile düzenli temaslarda bulunmakta ve tüm ASEAN ülkelerinde büyükelçilik açarak bölgeyle diplomatik ilişkilerini güçlendirmektedir.
2024 yılında Türkiye, statüsünü yükselterek ‘Diyalog Ortağı’ olma başvurusu yaptı. Ancak ASEAN’ın oy birliğiyle karar alma mekanizması nedeniyle bu süreç halen tamamlanmamıştır. Türkiye bu süreçte ASEAN ülkeleriyle ikili diplomatik görüşmeleri artırmaktadır.
Aralık 2024’te Ankara’da düzenlenen “ASEAN–Türkiye Ortaklığı: Gelecek İçin Fırsatlar ve Zorluklar” konferansında Endonezya’nın Ankara Büyükelçisi Achmad Rizal Purnama, küresel çalkantılar ışığında ASEAN-Türkiye ortaklığının barış ve refaha katkı sağlayabileceğini vurguladı.
Purnama, enerji güvenliği, temiz enerji, gıda güvenliği ve ekonomik eşitsizlik konularında da bu ortaklığın önemli kazanımlar sağlayacağını belirtti:
“Gelişmekte olan ülkelerin eşit haklara sahip olması gerekir. Hiçbir ülke başka bir ülkeye, ‘Bizim standartlarımız sizinkinden üstün’ deme hakkına sahip olmamalıdır.”
Türkiye, halihazırda ASEAN Yıllık Bakanlar Toplantıları’na ve sektörel iş birliği programlarına katılmakta. Endonezya ve Malezya, eğitim ve savunma alanlarındaki önemli sektörleriyle Türkiye'nin ASEAN'daki başlıca ortaklarıdır. Temmuz 2025’te Endonezya’nın Türkiye’den 48 adet KAAN savaş uçağı satın alması, ilişkilerin stratejik düzeye çıktığını göstermektedir.
3. “Yeniden Asya Girişimi” ve ASEAN’ın Rolü
Türkiye, 2019 yılında “Yeniden Asya” (Anew Asia Initiative) vizyonunu açıklayarak, 21. yüzyılın yükselen küresel merkezi olan Asya kıtasında daha güçlü bir diplomatik ve ekonomik varlık hedeflediğini ilan etti. Bu vizyon, Türkiye’nin çok taraflı dış politikasına ve doğuya açılma stratejisine uyumlu bir çabadır.
Bu bağlamda ASEAN, Türkiye’nin doğal stratejik ortağı olarak öne çıkmaktadır.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “ASEAN, bölgesel entegrasyonda büyük bir başarı hikâyesi olmuştur ve dünyanın 5. büyük ekonomisi konumundadır. Türkiye ise OECD içinde en hızlı büyüyen ülkelerden biri ve 17. büyük ekonomidir. Geçtiğimiz yıl ASEAN ile ikili ticaret hacmimiz 15,7 milyar doları aştı. Bu rakamlar, potansiyelimizin yalnızca başlangıcı,” açıklaması yaptı.
Sonuç:
ASEAN, yalnızca büyüyen bir bölgesel güç değil, aynı zamanda kolektif kimliğiyle istikrarı, uyumu ve açıklığı temsil eden bir yapı haline gelmiştir. Türkiye açısından ASEAN, “Yeniden Asya Girişimi” çerçevesinde doğuya açılmak ve çok kutuplu bir dünyada etkisini artırmak için hayati bir ortaktır.
Türkiye’nin ASEAN ile Diyalog Ortağı statüsünü elde etmesi; daha geniş pazarlara erişim, stratejik iş birlikleri, güvenlik ve ekonomik dayanıklılık açısından büyük bir kazanç olacaktır.
Gelecekte ASEAN–Türkiye ortaklığı, sadece iki tarafın çıkarlarına değil, aynı zamanda küresel barış, sürdürülebilirlik ve adil kalkınma vizyonuna da katkı sağlayabilecek bir örnek teşkil etmektedir.
Diğer İçerikler
