Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde (UCM) İsrail’in Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich hakkında “apartheid” suçlamasıyla hazırlanan tutuklama başvuruları tamamlandı. Ancak mahkeme kaynakları, ağır dış baskılar ve yaptırım tehditleri nedeniyle dosyaların mahkemeye sunulmayabileceği endişesini dile getiriyor.
Tarihi nitelikte ilk adım olabilir
Eğer tutuklama kararları çıkarılırsa, apartheid suçlaması ilk kez bir uluslararası mahkemede gündeme gelecek. Başsavcı Khan’ın izne ayrılmadan önce başvuruları tamamladığı, ancak mahkemeye sunmaya fırsat bulamadığı belirtiliyor. Bir UCM kaynağından elde edilen bilgilere göre, başvurular tamamen hazır olup yalnızca usul gereği mahkemeye sunulmalarının kaldığı belirtiliyor.
Roma Statüsü’ne göre apartheid, “sistematik baskı ve tahakküm rejimi altında işlenen insanlık dışı eylemler” olarak tanımlanıyor ve insanlığa karşı suç kapsamında değerlendiriliyor. İsrail, bugüne kadar birçok insan hakları örgütü, akademisyen ve B’Tselem ile Human Rights Watch gibi kurumlar tarafından apartheid uygulamakla suçlanmıştı.
Trump yönetiminin yaptırım baskısı
Donald Trump’ın ABD’de göreve gelmesinin ardından Şubat ayında Başsavcı Khan’a yaptırım uygulanmış, Mayıs’ta ise hakkında yöneltilen cinsel istismar suçlamaları nedeniyle izne ayrılmıştı. Khan suçlamaları reddetmişti. Haziran’da ABD, aralarında Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararlarını onaylayan iki ismin de bulunduğu dört UCM yargıcına yaptırım getirdi.
Batı’dan tehditler ve Mossad gölgesi
Daha önce yayınlanan haberlerde, Khan’ın yoğun tehditler aldığı, İngiltere’nin eski Dışişleri Bakanı David Cameron’un UCM’yi fonlardan mahrum bırakmakla tehdit ettiği, ayrıca Mossad’ın Lahey’de Khan’ı hedef alan faaliyetlerde bulunduğu iddia edilmişti. ABD’li Senatör Lindsey Graham’ın da Khan’a yaptırım uyarısı yaptığı aktarılmıştı.
İsrailli avukat Nicholas Kaufman’ın ise Khan’a, Netanyahu ve Gallant’a yönelik tutuklama emirlerinin “gizli” hale getirilmesini önerdiği, aksi halde “mahkemenin yok edileceği” tehdidinde bulunduğu iddia edildi. Kaufman ise bu iddiaları reddetti.
Uluslararası yankılar
Haziran ayında İngiltere, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Norveç, Ben Gvir ve Smotrich’e “Filistinlilere karşı şiddeti körükleyici açıklamaları” nedeniyle yaptırım uygulamıştı. Öte yandan Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Temmuz 2024’te İsrail’in Batı Şeria ve Gazze’deki işgalini “yasadışı” ilan etmiş ve uygulamaların “ırksal ayrımcılık ve apartheid” kapsamında değerlendirildiğini belirtmişti.
