Peru’da yeni atanan Devlet Başkanı José Jerí’nin yönetimine karşı “Z” kuşağının öncülüğünde düzenlenen kitlesel protestolar ülke genelinde büyüyor. Göstericiler, yolsuzluk, suç oranları ve siyasi istikrarsızlık nedeniyle Jerí ve Kongre’nin istifa etmesini talep ederken, başkent Lima’da on binlerce kişi sokaklara döküldü. Olaylarda en az bir kişi hayatını kaybetti, onlarca kişi yaralandı. Hükûmet ise başkentte olağanüstü hâl ilan etmeye hazırlanıyor.
Protestoların kökeni ve büyümesi
Peru’da son haftalarda artan ekonomik sıkıntılar, emeklilik sistemine ilişkin düzenlemeler ve kamu güvenliği eksikliği gençler arasında ciddi bir tepkiye dönüşmüştü. Bu dalga, kısa süre önce eski Cumhurbaşkanı Dina Boluarte’nin Kongre tarafından “ahlaki yetersizlik” gerekçesiyle görevden alınmasıyla daha da büyüdü. Yeni başkan José Jerí, göreve gelir gelmez geniş halk kesimlerinin protestosuyla karşı karşıya kaldı.
Lima’nın yanı sıra Arequipa, Cusco ve Trujillo gibi büyük şehirlerde de gösteriler düzenleniyor. Protestoların merkezinde gençler ve öğrenci grupları bulunuyor; sosyal medyada “#NuevaGeneraciónPerú” etiketi milyonlarca kez paylaşıldı.
Şiddetli müdahaleler ve ölümler
Başkent Lima’da polis ile göstericiler arasında zaman zaman şiddetli çatışmalar yaşandı. Güvenlik güçleri göz yaşartıcı gaz, tazyikli su ve coplarla müdahale ederken, protestocular taş ve havai fişeklerle karşılık verdi. Lima’daki Kongre binası önünde bariyerler aşıldı; polis çok sayıda kişiyi gözaltına aldı. Olaylarda 32 yaşındaki Eduardo Mauricio Ruiz’in ateşli silahla vurularak yaşamını yitirdiği açıklandı.
Hükûmetin tepkisi
Başbakan Ernesto Álvarez, kamu düzenini sağlamak amacıyla Lima’da olağanüstü hâl ilanı için hazırlıkların sürdüğünü bildirdi. Başkan Jerí, protestoların “kriminal unsurların sızmasıyla” provoke edildiğini iddia ederek, “Devlet demokratik protestoya saygı duyar, ancak şiddet ve yıkıma izin vermeyiz” açıklamasında bulundu.
Küresel protesto dalgası
Peru’daki gösteriler, 2025 sonbaharında farklı kıtalarda eş zamanlı olarak ortaya çıkan bir gençlik hareketi dalgasının parçası olarak değerlendiriliyor. Aynı günlerde Nepal’de ekonomik kriz ve genç işsizliğine karşı büyük mitingler düzenlenirken, Madagaskar’da halk sosyal hizmetlerdeki yetersizlikler ve artan fiyatlar nedeniyle hükümeti protesto ediyor. Benzer biçimde Fas’ta da gençler işsizlik, adalet eksikliği ve yolsuzluk iddialarına karşı meydanlara çıkmış durumda.
Bu üç ülkenin ardından Peru’daki eylemler, Latin Amerika’da ekonomik eşitsizlik ve siyasal temsil sorunlarına dikkat çeken yeni bir halk hareketine dönüştü. Uzmanlara göre ortak tema, “geleceği olmayan bir gençliğin siyasal taleplerini doğrudan dile getirmesi”.
