Sahte Haber (Bilgi) Nedir?

Uluslararası literatürde “Fake News" olarak anılan sahte haberi “haber niteliğine sahip bir gerçek olgunun saptırılarak, çarpıtılarak ve içine doğru olmayan bilgiler katılarak yeniden üretilmiş hali ve/veya orijinal ses ve görüntüden faydalanılarak taklit yoluyla üretilmiş ve haber niteliği kazandırılmış olan görsel, ses ve yazı içerikli bilgi” olarak tanımlamak mümkündür. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için “sahte para” örneğini verebiliriz. Sahte para gerçeğinden kolayca ayırt edilemeyecek bir biçimde gerçeği taklit edilerek veya benzetilerek üretilir ve birçok insan sahte parayı gerçek para gibi kullanma yanılgısına düşebilir. Sahte para üretmek için nasıl ki bir uzmanlık ve teknolojik donanım gerekli ise sahte(taklit) haber veya sahte bilgi üretmek için de bir uzmanlık ve teknolojik donanım gereklidir. İkisi arasında böyle bir benzerlik olmakla birlikte; sahte haber(bilgi) ışık hızıyla yayılabilir ve yaratabileceği etki bakımından bir ülke için çok çok daha tehlikelidir.

Sahte Haber (Bilgi) ile Milli Güvenlik Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?

Psikolojik harekât ve İstihbarat operasyonları insanlık tarihi kadar eskidir. Fakat içinde yaşamakta olduğumuz bilgi ve sürat çağına damgasını vuran dijital yüksek teknolojilerin ve yapay zekânın kullanımının sağladığı istihbarat kapasitesi, büyük veri tabanı, bilginin işlenmesinde ve küresel ölçekte kitlelere iletilmesinde ışık hızına ulaşılmış olması; psikolojik harekât ve istihbarat operasyonlarının bireylerin ve ortak kamuoyu üzerinde yaratacağı etkiyi tahminlerin ötesinde bir noktaya taşımıştır.

Bilişim yüksek teknolojileri, ses ve görüntüyü tanımlama ve yeniden üretme teknolojileri, yapay zekâ, sosyal medya, istihbarat ve operasyon kavramlarının ve gücünün bir araya gelmesiyle; "Sahte haber(bilgi) " kavramı hedef alınan ülkedeki önemli şahsiyetleri, meşru yönetimi ve siyasi lideri yıpratma yoluyla bir anda halk desteğinden mahrum bırakarak devirecek ve/veya siyasi istikrarı bozarak kaotik bir ortama sürükleyecek kadar etkili bir silah haline gelmiştir. Bunun yanında farklı açılardan (etnik, inanç ve ideolojik) kutuplaşmanın ve gerginliğin hâkim olduğu toplumlarda “sahte haber(bilgi) kavramı kitleleri çok hızlı bir şekilde bir iç çatışma ortamına sürükleyebilecek bir ateşleme etkisi üretme potansiyeline de sahiptir. Bir diğer boyutuyla; ilişkilerin gergin olduğu ve/veya olağanüstü koşulların hâkim olduğu zaman dilimlerinde, komşu iki ülke arasında fiili bir çatışmaya yol açabilecek tetikleyici rol oynama potansiyeli taşır.    

Bölgesel ve Küresel Bazı Yabancı Güçlerin ve Aktörlerin Yürüttüğü Sahte Haber (Fake News) Bağlamındaki Akademik Çalışmaların Kapsamında Yer Alan Esaslar ve Önem Arz Eden Hususlar Nelerdir?

- Disiplinler arası bir çalışmadır: Farklı alanlardan konularında uzman olan kişilerin işbirliği ve ortak çalışması ile yürütülmektedir.

- Uluslararası bir çalışmadır: Stratejik ortaklık, müttefiklik ve ortak çıkar ilişkisinin mevcut olduğu ülkelerden bu alanda uzman olan kişilerin de katılımı ve/veya işbirliği sağlanmaktadır.

- Savunma ve Saldırı(örtülü) maksatlı olarak birlikte ele alınmaktadır.

- Yerelden küresel boyuta kadar yaratabileceği etkiler bakımından analizler ve değerlendirmeler yapılarak yürütülmektedir.

- Proaktif bir yaklaşımla ele alınmaktadır.

- Stratejik seviyede çıkarlara hizmet edecek şekilde çalışmalar sürdürülmektedir.

- Kitlelerin ZİHNİNİ ve ALGISINI yönetmeyi hedef alan bir araç veya silah türü olarak ele alınmaktadır.

- Dijital bilişim dünyası ve özel olarak SOSYAL MEDYA platformu üzerinden çalışan bir silah olarak ele alınmaktadır.

- Saldırı ve savunma için dijital yüksek teknoloji ve yapay zekâ teknolojisinden, önleyici bazı algoritmalardan yararlanılması üzerinde durulmaktadır.

- Birçok araç ve yöntemin SİNERJİ yaratacak şekilde kullanılması ve eşgüdüm: Hedeflenen etkinin üretilebilmesi için örtülü veya gizli olarak icra edilen Psikolojik Harekât ve İstihbarat operasyonlarının sinerji yaratacak şekilde tasarlanması ve yürütülmesi.

- Saldırıda zamanlamanın ve özellikle saldırıyı etkisizleştirmede zamanla yarışın önemi üzerinde durulmaktadır.

- Bir bütün olarak İSTİHBARAT KAPASİTESİ ve bu kapasitenin etkin kullanımını sağlamanın önemi vurgulanmaktadır.

- Ülkelerin siyasi istikrarını tehdit etme ve kaosa sürükleme etkisi yaratabilecek potansiyele sahip olan Sahte Haber (Fake News) üzerinde çalışmaların sürdürülmesinin, bir milli güvenlik konusu olarak ele alınmasının ve gerekli kaynakların tahsis edilmesinin ülke güvenliği açısından önemi üzerinde durulmaktadır.

- Korunmak için ulusal ve uluslararası düzeyde caydırıcı hukuki düzenlemelerin yapılması gerektiği belirtilmektedir.

Milli Güvenliği Tehdit Eden Sahte Haber (Bilgi) Saldırılarının Sinsi ve Yıkıcı Etkilerinden Korunmak İçin Bazı Öneriler ve Düşünceler?

- Her bakımdan ZAMANIN RUHUNU herkesten önce kavrayabilen ve zamanın ruhuna uygun olarak savunma ve saldırı gücünü elinde bulundurabilen toplumlar ve milletler bekasını ve refahını koruyarak zaman ekseninde yolculuğunu sürdürebilmektedir. Bunu yapamayanlar önce savrulmakta sonra yıkılmakta ve sonunda dağılmaktadırlar. Her bir vatandaşımızın milli güvenlik konuları, güvenliğimizi tehdit eden aktörler ve bu aktörlerin kullandığı yöntemler ve teknikler hakkında; bilgilendirilmesi, gözünün ve zihninin açık hale getirilmesi ve durumu süratle kavrayıp tehlikeyi doğru bir şekilde kavrayabilmesi bugün geçmişte olduğundan daha önemlidir.

- Milli bünyemizin bağışıklık sisteminin ve doğal savunma sisteminin güçlendirilmesi: Siyasi, hukuki, psiko-sosyal, yönetimsel ve medya alanında; devlet ve toplum, devlet ve birey arasındaki veya meşru yöneticiler ile yönetilenler arasındaki bağları güçlendirecek, şeffaflık sağlayacak, güven duygusunu arttıracak ülkemize has ve ihtiyaçlara uygun yüksek standartlara ulaşılması. Yani vatandaşın aidiyet (ülkeye bağlılık) duygusunun daha kuvvetli hale getirilmesini, memnuniyet derecesinin yükseltilmesini ve güven duygusunun güçlendirilmesini sağlamak. Şüphe, şaibe ve güvensizlik ortamına katkı sağlayan her türlü etkenlerden ve faktörlerden ülke ve halk olarak ve sistem olarak hızlı bir şekilde arınmaktır ve/veya arındırmaktır.

- Pasif ve aktif savunma kapasitesinin kazanılması ve sürekli geliştirilerek aktif halde tutulması: Tehdidin karakterine uygun savunma kapasitesini kurmak üzere; kavramsal ve teknolojik altyapının ve teşkilatlanmanın çok hızlı bir şekilde hazırlanması ve aşamalı olarak aktif hale getirilmesi gerekir. Bu maksatla; sinerji ve sürat sağlayacak şekilde disiplinler arası ortak çalışma ve eşgüdüm sağlanması kritik öneme sahiptir. İhtiyaç duyulan kaynaklar (uzman kişiler, teknoloji ve yapay zekâ, dijital verilerin taranması, tasnifi ve filtrelenmesi teknolojileri ve veri tabanı paylaşımı, yetki, maddi kaynak) tahsis edilmelidir. Kamuoyunun bilgilendirilmesi, bilinçlendirilmesi ve desteğinin sağlanması çok önemlidir. Halkın ve büyük kitlelerin zihninin ve güven duygusunun saldırının hedefi olduğu unutulmamalıdır.

- Saldırı yeteneği kazanılarak aktif bir caydırıcılık üretilmesi: SIBER savunma ve SIBER saldırı konusunda olduğu gibi Sahte Haber tehdidi küresel boyutta ele alınarak milli düzeyde aktif bir caydırıcılık kapasitesine ulaşmak zorunludur. Diğer güvenlik alanlarında olduğu gibi bu alandaki aktif caydırıcılık kapasitesinin ve etkisinin üretilmesi ülkenin bu alandaki yüksek teknoloji kapasitesi ve İSTIHBARAT GÜCÜ kapasitesi ile doğrudan ilgilidir. Diğer önemli faktör ise çok yönlü uzman kişi sayısıdır.

- Sonuç Olarak: Bir ülkede "BAŞI GÖVDEDEN AYIRMA" saldırısının bir silahı olan Sahte Haber (Fake News) ; kitlelerin zihnini ve güven duygusunu hedef almaktadır. Günümüzde bu fiili bir tehdittir ve bu yöntemle birçok saldırının gerçekleştirildiğine defalarca tanıklık ettik. Bu tehdide karşı etkili bir mücadele etmek için:

1.  - Birinci temel koşul: kitlelerin güven duyduğu milli ve yerli olan, özgür ve etik kurallara saygılı çeşitli haber ve bilgi kaynaklarına sahip olması, bu kaynakların her an ve sürekli ulaşılabilir olması, devletin güvenliği ve mahremiyeti ile ilgili olan ve kamuoyuna açıklanamayacak nitelikteki bilgilerin ise demokratik ve siyasi zeminde halkın temsilcisi niteliğine sahip meclisteki komiteler aracılığı ile kitlelerin güvenini sağlayacak şekilde işlem görmesi ve böyle olduğundan halkın emin olması.
2. - İkinci temel koşul: Sahte Haber saldırısına hazırlıklı olmak, kitlelere ulaşmasını önlemek ve eğer önlemek mümkün olamaz ise; saldırıyı boşa çıkarmak için doğru ve tam bilginin çok hızlı bir şekilde kitlelere ulaşmasını sağlayabilmektir. Ve nihayetinde Sahte Haber saldırısının kaynağını ve arkasındakileri kuşkuya meydan bırakmayacak şekilde süratle deşifre edebilmektir.
3. - Üçüncü temel koşul: Hukuk alanında mücadele edilmesi ve gerekli hukuki düzenlemelerin yapılmasıdır. Uluslararası düzeyde hukuk alanında düzenlemeler yapılması için ikili ve çok taraflı zeminlerde girişimlerde bulunulmasıdır.