Filistin’deki kriz ve küresel sonuçlar
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 6-7 Temmuz 2025 tarihlerinde Rio de Janeiro’da düzenlenen 17. BRICS Liderler Zirvesi’nde, Filistin halkının yaşadığı dramın uluslararası sistemin meşruiyetini sorgulatan ciddi bir kriz olduğunu vurguladı. “İsrail’in saldırganlığı ve yayılmacılığı kontrol altına alınmazsa, sonuçları küresel ölçekte hissedilecektir,” diyen Fidan, İsrail’in Gazze’deki soykırımının bölgede onlarca yıllık kalkınma çabalarını tersine çevirdiğine dikkat çekti.
Türkiye’nin barış odaklı diplomasisi
Fidan, Türkiye’nin bölgede kalıcı barışa tam destek vermeye hazır olduğunu belirtti. “Filistin halkının yaşadığı dram, bugün çok taraflılık üzerine tartışmalarımızın merkezinde yer almaktadır,” diyerek, uluslararası sistemin bu kriz karşısında etkili çözümler üretmesi gerektiğini ifade etti. Bakan, Türkiye’nin barışçıl çözümler ve gerilimin azaltılması için yoğun çaba sarf ettiğini vurguladı.
Çok taraflılığın vazgeçilmez rolü
Çok taraflılığın küresel ilerlemenin temel taşı olduğunu vurgulayan Fidan, “Çok taraflılık, sivil havacılıktan halk sağlığı sistemlerine, adil ticaretten dijital alandaki standartlara kadar günlük yaşamı etkileyen uzun süredir ilerlemenin itici gücü olmuştur,” dedi. Küreselleşmenin karşılıklı bağımlılığı derinleştirmesiyle, değer zincirlerinin, özellikle enerji ve kritik mineraller alanında daha kırılgan hale geldiğini kaydeden Fidan, gelişmek için büyümeye, istihdama ve serbest ticarete ihtiyaç duyulduğunun altını çizdi.
Yapay zekanın küresel yönetişimi
Fidan, dünya çok kutuplu bir düzene evrilirken yapay zekanın küresel yönetişiminin kritik bir öncelik haline geldiğini vurguladı. “Yapay zekanın yeni bir tahakküm aracına dönüşmemesi için gerekli tedbirlerin alınması şarttır,” diyerek, bu alanda uluslararası iş birliğinin önemine dikkat çekti.
Türkiye’nin küresel diplomasideki etkisi
TRT Haber’e özel açıklamalarda bulunan Fidan, Türkiye’nin küresel diplomasideki rolünün giderek güçlendiğini belirtti. “Uluslararası toplum tecrübe ve görüşlerimizden istifade etmek istiyor,” diyen Fidan, Türkiye’nin uluslararası duruşunun birçok platformda sözünün dinlenmesine olanak sağladığını ifade etti. “Bu masanın etrafında bir araya gelen ülkeler aynı zamanda G20 üyesi ülkelerdi. Türkiye her platformda değişiklikleri yakından takip ediyor,” şeklinde konuştu.
BRICS ile sürekli iş birliği
Fidan, Türkiye’nin BRICS platformuyla ilişkilerini güçlendirmeye devam edeceğini vurguladı. “BRICS ile yakından ilgilenmeye devam edeceğiz,” diyerek, küresel sistemdeki değişimlerin Türkiye tarafından dikkatle izlendiğini belirtti. BRICS Zirvesi’nin uluslararası sistemdeki hataların giderilmesi ve reforma yönelik tartışmalara ev sahipliği yaptığını ifade eden Fidan, yapay zeka, iklim değişikliği ve küresel sağlık gibi konuların da zirvede ele alındığını kaydetti.
Gazze’deki soykırım ve uluslararası tepkiler
Fidan, Gazze’deki insani drama dikkat çekerek, “Gazze’deki soykırım zirveye ulaştığı andan itibaren, uluslararası sistemdeki İsrail’i destekleyen bazı aktörler bile, kendini İsrail’den beri tutmayı, uzakta tutmayı öncelediler. Çünkü soykırımcı İsrail ile bir arada durmak artık hiç kimseyi iyi durumda göstermiyor,” dedi. İsrail’i destekleyen ülkelerin sayısının bir elin parmaklarını geçmediğini ve bu ülkelerin başında ABD’nin geldiğini belirten Fidan, uluslararası toplumun Gazze’deki olayları lanetlediğini ve iki devletli çözümü savunduğunu, ancak somut sonuç alınamamasının sistemdeki arızayı gösterdiğini vurguladı. Düzeltilmesi ve tartışılması gerekenin bu olduğunu söyledi. “Hamas cevabını vermeden önce onlarla birkaç defa görüştük, diplomatik yolla çözülmesi için elimizden gelen her şeyi yapmaya hazır olduğumuzu müttefiklerimizle beraber çalışacağımızı ifade ettik. Dileğimiz odur ki ateşkes hayata geçsin, insani yardımlar bir an önce başlasın, bu soykırım dursun,” diye ekledi.
Rusya-Ukrayna barış sürecinde Türkiye’nin rolü
Fidan, Rusya ve Ukrayna arasındaki barış sürecine ilişkin, İstanbul’daki görüşmelerin barışa en yakın dönem olduğunu hatırlattı. “Ruslar 3. tur görüşmelere hazır olduklarını ifade ettiler. Şimdi Ukrayna tarafının cevabını bekliyoruz, temasımız devam ediyor onlarla da,” diyerek diplomasi trafiğinin devam ettiğini belirtti. Olası bir liderler zirvesine ilişkin, “Liderler zirvesi ile ilgili yeni olan şu; eskiye nazaran Sayın Putin dahil herkes bir araya gelme konusunda mevcut muhataplarıyla bir sorun görmüyorlar. Sayın Trump’ın, Sayın Putin’in, Sayın Zelenski’nin, Cumhurbaşkanımızın ev sahipliğinde bir araya gelmesi prensibinde bir sorun yok,” dedi. Fidan, Rus tarafının bazı koşulların yerine getirilmesi gerektiğini düşündüğünü, ancak müzakere heyetlerinin çalışmaya devam ettiğini aktardı.
İran-İsrail ateşkes süreci
Fidan, İran ve İsrail arasındaki ateşkese ilişkin değerlendirmelerde bulundu. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile zirve marjında görüştüğünü belirten Fidan, “3 gün önce Hankendi’de Cumhurbaşkanımız Sayın Pezeşkiyan ile buluşmuştu, orada da Sayın Erakçi vardı,” dedi. Hankendi’deki müzakerelerle ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bilgi verildiğini aktaran Fidan, BRICS Zirvesi’nde Erakçi ile ateşkesteki son durumu ve sürecin ilerleyişini ele aldığını ifade etti. İran ve İsrail arasındaki ateşkesin geçerliliğini koruduğunu, ancak nükleer müzakerelerin başlaması konusunda belirsizlik olduğunu belirtti.
BRICS Zirvesi’nin önemi ve Türkiye’nin katkıları
Fidan, Brezilya’nın dönem başkanlığında düzenlenen 17. BRICS Liderler Zirvesi’nin verimli geçtiğini belirtti. Türkiye’nin zirveye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı temsilen katıldığını hatırlatan Fidan, küresel yönetişim reformu, çok taraflılık, ekonomik gelişmeler, yapay zeka, çevre ve küresel sağlık gibi başlıkların ele alındığını ifade etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür” sözüne atıfta bulunan Fidan, “Aslında dünya 5’ten büyüktür derken, buradaki adaletsizliği, eşitsizliği bir cümleyle ifade etmiş oluyor,” dedi.
Diğer İçerikler
