Daniel W. Drezner’in analizine göre, uluslararası ilişkiler tarihinin farklı dönemleri güç dağılımlarına göre şekilleniyor. 20. yüzyılın iki savaş arası dönemi çok kutuplu, Soğuk Savaş dönemi iki kutuplu ve 1990’lar sonrası dönem ise ABD liderliğinde liberal bir tek kutuplu sistem olarak tanımlanıyor. Analize göre, 2025 yılı ise liberal uluslararası düzenin sona erdiğini işaret eden bir eşik olarak öne çıkıyor.
Trump döneminde ABD Ticaret Temsilcisi olan Jamieson Greer’in açıklamaları, analize göre, neoliberal düzenin sürdürülemez olduğunu ve ulusal çıkar öncelikli, yüksek tarifeli bir “Turnberry sistemi”nin liberal düzenin yerini aldığını gösteriyor.
Analize göre, bu değişim sadece Trump yönetiminin politikalarıyla sınırlı değil; eski savunucular da artık mevcut düzenin işlevsiz olduğunu kabul ediyor. Örneğin, Michael Froman, “Küresel ticaret sistemi öldü. Eski düzenin parçaları kalsa da hasar kalıcıdır” ifadelerini kullandı. Benzer şekilde, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, “Savaş sonrası küresel düzen artık bize karşı kullanılan bir silah” dedi.
Drezner’in analizine göre, Trump yönetimi Rusya-Ukrayna savaşındaki yaklaşımlarıyla da sınırların güç yoluyla değiştirilemeyeceği normunu ihlal etti. Analize göre, ABD’nin uzun süredir koruduğu “oyunun kuralları” anlayışı artık fiilen geçersiz hale gelmiş durumda.
Buna karşın, analize göre, yeni bir düzenin tamamen şekillendiğini söylemek mümkün değil. Washington’daki stratejistlerin realizme yönelimi belirgin olsa da, uluslararası ilişkiler literatürüne göre sadece güç temelli bir düzen sürdürülemez. Analize göre, devletler yalnızca güce değil, toplumsal bir amaca da ihtiyaç duyuyor.
Analize göre, yeni düzenin toplumsal amacı hâlâ belirsiz. Bazı yorumlara göre milliyetçilik, bazılarına göre ise egemenliğin yeni tanımı öne çıkabilir. Büyük güçler arasında ortak bir anlayış oluşmadığı sürece, yeni dünya düzeni eksik ve belirsiz kalacak.
Kaynak:
World Politics Review- https://www.msn.com/en-us/news/opinion/the-old-world-order-is-dead-its-replacement-struggles-to-be-born/ar-AA1LSwa9
Diğer İçerikler
