2025 ortasında yayınlanan bir araştırmaya göre, yapay zeka destekli yazı üretimi — özellikle ChatGPT gibi LLM (büyük dil modeli) tabanlı araçlarla — beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebiliyor. Araştırmayı yürüten MIT Media Lab’in bilim insanları, katılımcılardan kendi beyinlerini kullanarak, bir arama motoruyla veya ChatGPT yardımıyla yazı üretmelerini istedi. EEG ile beyin aktiviteleri izlenen gruplar arasında en düşük nöral bağlılık ve bilişsel angajman düzeyi, yalnızca ChatGPT kullananlarda görüldü.
Yapay zekaya dayalı grup, yazdıkları metinleri hatırlamada, alıntıları doğrulukla vermede ve özgün düşünsel üretimde “beyin gücüyle yazan” gruba kıyasla ciddi şekilde geride kaldı. Zaman içinde bu durum, araştırmacılar tarafından “bilişsel borç (cognitive debt)” olarak tanımlandı: Kolaylık sağlanırken, uzun vadede öğrenme, hafıza ve eleştirel düşünme kabiliyetleri zayıflıyor.
Çalışmanın bulgularına göre:
1.ChatGPT ile yazan katılımcıların beyin aktiviteleri, bellek, dikkat ve yaratıcı düşünce ile ilgili alanlarda önemli düşüş gösterdi.
2.Bu kişiler, yazdıkları metinlerin içeriğini hatırlamakta zorlandı ve çoğu zaman özgünlükten yoksun, “yüzeysel” metinler üretmeye başladı.
3.Yapay zeka kullanımı bırakıldıktan sonra bile, beyin aktivitelerinde iyileşme sınırlı kaldı; yani olası etkiler geçici değil, daha kalıcı görünüyor.
Akademik çevreler bu sonuçların dikkatle değerlendirilmesi gerektiği uyarısında bulundu. Çalışmanın örneklem sayısının sınırlı olduğu ve henüz hakem değerlendirmesinden geçmediği belirtiliyor; fakat erken bulgular, özellikle eğitim ortamlarında yapay zekâya bağımlılığın getirebileceği risklere ışık tutuyor.
Uzmanlar, yapay zekâyı bir “yardımcı araç” olarak kullanmanın mantıklı olabileceğini, ancak temel zihinsel yetilerin — eleştirel düşünme, hafıza, problem çözme — düzenli aktivite gerektirdiğini vurguluyor. Aksi halde, “kısa yol” uğruna zihinsel yetilerde geri gidiş yaşanabileceği uyarısı yapılıyor.
