Sırbistan, ABD yaptırımlarının gölgesinde en ciddi ekonomik krizlerinden biriyle karşı karşıya. Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Sırbistan Petrol Endüstrisi’ne (NIS) ait ülkenin en büyük petrol rafinerisinin, ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi’nden (OFAC) lisans çıkmaması hâlinde sadece dört gün içinde kapanacağını duyurdu. Şirketin şu anda “sıcak sirkülasyon” adı verilen düşük kapasite modunda çalıştığı, lisansın gecikmesi hâlinde ise faaliyetlerin tamamen duracağı bildirildi.
Vucic, rafinerinin kapanması durumunda yeniden tam kapasite faaliyete geçmesinin en az 14 gün süreceğini, pratikte ise 20 günü aşabileceğini söyledi. Bu senaryonun rafineriyi yılbaşına kadar devre dışı bırakabileceğini ifade eden Vucic, “Bu sadece enerji arzı değil, tüm ekonomik yapı için ağır sonuçlar doğurur” dedi.
Bankacılık sistemi risk altında
Cumhurbaşkanı Vucic, olası kapanmanın yalnızca enerji sektörünü değil, ülkenin bankacılık sistemini de tehdit edeceğini vurguladı. NIS ile çalışan ticari bankalar ve Sırbistan Merkez Bankası’nın yaptırım riskine karşı uyarıldığını belirten Vucic, bunun ödeme sistemlerinin çökmesine, kart hizmetlerinin durmasına ve kredi işlemlerinin aksamasına yol açabileceğini söyledi. Sırbistan Merkez Bankası ise lisans çıkmaması hâlinde NIS ile tüm ödeme işlemlerini durduracağını açıkladı.
Sahiplik yapısındaki değişim ve ABD’nin talepleri
Vucic, Sırbistan’ın 2022’den bu yana NIS’i satın alma hakkını dört kez elinde bulundurmasına rağmen kullanmadığını, bu süreçte Rus sahiplerin şirketi farklı Rus şirketlerine devredebilmesine imkân sağladığını belirtti. Rus tarafın yaptırımlara uyum amacıyla bu yıl bile üç kez sahiplik değişikliğine gittiğini hatırlatan Vucic, ABD makamlarının ek güvence istemesi üzerine yaptırımlara uyulacağına dair kişisel garanti verdiğini söyledi. Lisansın çıkma ihtimalini “yüzde 40” olarak değerlendirdi.
ADNOC görüşmeleri çöktü
Kriz, potansiyel alıcı olarak gösterilen Abu Dabi Ulusal Petrol Şirketi (ADNOC) ile yürütülen görüşmelerin sonuçsuz kalmasıyla derinleşti. Washington’un şartlarını karşılayarak Rus tarafını tazmin edebilecek tek alternatif olarak görülen ADNOC’un masadan kalkması, Belgrad’ın seçeneklerini daha da daralttı.
ABD’nin NIS sahiplerine alıcı bulmaları için üç ay süre tanıdığı belirtilirken, Vucic rafinerinin ham petrol tedariki olmadan bu süreyi kaldıramayacağını söyledi. Hükümet, Rus sahiplerine yeni alıcı bulmaları için 50 günlük süre tanınmasını öngören teklifi oy birliğiyle kabul etti. Sürede sonuç alınamazsa Belgrad yönetimi NIS’e kendi yöneticilerini atayacak ve Rus tarafına en yüksek fiyat teklifi sunacak.
Vucic, uluslararası dinamiklerin giderek karmaşıklaştığını belirterek ABD makamlarına doğrudan çağrıda bulundu: ““Eğer OFAC aracılığıyla Rus bankacılık sektörünün nükleer santralleri finanse etmesine izin verdiyseniz ve bize lisans vermiyorsanız, Sırbistan’a adil davranıp davranmadığınızı bir düşünün.”
Rafinerinin operasyonel rezervlerinin haftanın sonuna kadar tükeneceği açıklanırken, krizin ülke ekonomisini ciddi biçimde sarsabileceği değerlendiriliyor.
Diğer İçerikler
