Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın, Malta’nın “altın pasaport” programını hukuka aykırı bulması, yalnızca bir mahkeme kararı değil; Avrupa’nın kimlik, sınır ve güvenlik anlayışında derin bir dönüşümün işareti olarak okunmalıdır. Malta'nın yatırım karşılığı vatandaşlık sunması, yıllardır süregelen bir tartışmanın merkezindeydi. Ancak bu tartışma artık ekonomik değil, jeopolitik ve güvenlik temelli bir bağlama oturuyor.
Altın pasaport sistemi, yatırım yapan kişilere AB vatandaşlığı kazandırarak Avrupa’nın sosyal ve ekonomik haklarına erişim sağlıyordu. Bu, AB pasaportunun yalnızca bir ulusal kimlik değil, aynı zamanda birliğin ortak pazarı, serbest dolaşımı ve siyasi temsil hakkını içeren üst kimlik olması nedeniyle özel bir önem taşıyordu. Bu yüzden bu statünün parayla alınabilir olması, AB içi vatandaşlık kavramını tartışmalı hale getiriyordu.
Peki, neden şimdi? Bu sorunun cevabı, özellikle son birkaç yılın uluslararası gelişmelerinde saklı.
Birincisi, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrası Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar, sadece siyasi değil, mali ve hukuki alanlarda da yeni güvenlik hatları çizdi. Yaptırımlara tabi kişilerin yatırım yoluyla AB vatandaşlığı alarak Avrupa’nın finans sistemine, mülkiyet rejimine ve siyasi haklarına erişmesi, bu hatları aşan bir arka kapı oluşturuyordu. Bu durum, özellikle Malta’nın sistemine dair endişeleri artırdı.
İkincisi, Ortadoğu’daki krizlerin doğurduğu göç baskısı, Avrupa’yı sınırlarını daha sıkı kontrol etmeye itti. Bir yandan düzensiz göçmenlerin girişine karşı politikalar geliştirirken, diğer yandan yüksek ödeme yapan bireylere vatandaşlık verilmesi, Avrupa kamuoyunda çifte standart eleştirilerine yol açtı. Bu ikilik, iç güvenlik reflekslerini ve toplumsal adalet algısını zayıflatıyordu.
Üçüncüsü, özellikle ABD, Avrupa’ya bu konuda yoğun uyarılarda bulundu. Washington yönetimi, altın pasaport uygulamalarının, yaptırımları delmek isteyen kişi ve sermayeye “kimlik temizleme” imkânı sunduğunu savunuyordu. Bu bağlamda Malta, doğrudan hedef alınmasa da, Avrupa’nın yatırım temelli vatandaşlık sistemleri Washington tarafından dikkatle izleniyor ve eleştiriliyordu. ABD Hazine Bakanlığı ve OFAC (Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi) raporlarında, bu sistemlerin olası suistimallere açık yapısı defalarca vurgulandı.
Tüm bu nedenlerle Avrupa Birliği, vatandaşlık meselesini artık yalnızca üye devletlerin iç yetki alanı değil, Birliğin bütünlüğünü ve güvenliğini etkileyen ortak bir alan olarak görmeye başladı. AB vatandaşlığı, artık bir mali işlemle kazanılabilecek bir ayrıcalık olmaktan çıkarılıp; aidiyet, bağ ve yerleşiklik temelli bir hakka dönüştürülüyor.
Karar, yalnızca Malta’ya değil; benzer uygulamaları sürdüren veya yatırım temelli oturma izinleri veren ülkelere de açık bir mesaj niteliği taşıyor. Avrupa, artık kimliğini daha sıkı tanımlıyor. Kim AB’li olabilir? Sadece parasal katkı yapan mı, yoksa siyasi ve sosyal aidiyet taşıyan mı? Bu sorular, önümüzdeki dönemde Avrupa'nın göç, entegrasyon ve güvenlik politikalarının temelini oluşturacak.
Sonuç olarak, Malta kararı, Avrupa’nın yalnızca dış dünyaya dönük değil, kendi iç düzenine dair de yeni bir tanım yapmaya çalıştığını gösteriyor. Avrupa vatandaşlığı artık bir belge değil; bir güvenlik statüsü, bir değerler sistemi ve ortak geleceğe dair bir tercihin sembolü. Bu yeni anlayış, Avrupa’nın içe kapanmakla değil; daha seçici, daha bağlılık temelli bir bütünlük arayışıyla ilgilidir.
Kaynakça
Anadolu Ajansı. (2025). Malta'nın “altın pasaport” uygulamasına AB'den yasak. https://www.aa.com.tr
Politico Europe. (2025). EU court rules Maltese golden passport scheme against EU law. https://www.politico.eu
AP News. (2025). Malta must end sale of EU passports, top European court rules. https://apnews.com
Transparency International. (2025). Golden passports and EU integrity: A broken system under fire. https://www.transparency.org
US Department of Treasury – OFAC Reports (2022–2024). On high-risk nationality-based financial routes and citizenship programs.
Diğer İçerikler
