İsrail'in İran'a hava saldırıları İsrail'in bu savaşı sürdürme kapasitesinin sorgulanmasını da gündeme getirdi. İsrail, silah ve mühimmat tedarikinde ABD’ye %69 oranında bağımlıdır ve bu bağımlılık, özellikle savaş uçakları, hassas güdümlü füzeler ve füze savunma sistemlerinde belirgindir.
ABD Savunma sanayinde NTE kullanımı
ABD’nin hava savunma sistemleri ve diğer yüksek teknoloji silah sistemleri, nadir toprak elementlerine (NTE) önemli ölçüde bağımlıdır. Bu elementler, 17 metalik elementten oluşan bir grup olup, özellikle neodimyum, samaryum, disprosyum, terbiyum gibi maddeler füze güdüm sistemleri, sensörler, lazerler, radarlar ve savaş uçakları gibi kritik teknolojilerde kullanılır.
Amerikan savunma ve silah sanayinde oldukça önem taşıyan Patriot Füze Sistemleri, 400 kg NTE içeren F-35 Savaş Uçakları, Zumwalt DDG 1000 destroyerinin hareket sistemleri, akıllı bombalar, uydu iletişim sistemleri ve gizlilik teknolojileri yoğun NTE’lere ihtiyaç duyarlar. Bu sistemlerin üretiminde NTE’ler, mıknatıslar, lazer mesafe ölçerler ve yüksek dayanıklılık gerektiren alaşımlar için kritik öneme sahiptir.
ABD NTE'de çaresiz Çin'e bağımlıdır
ABD, NTE ithalatının yaklaşık %70’ini Çin’den temin etmektedir. Çin, küresel NTE rezervlerinin %37’sine sahipken, işleme kapasitesinde %90’a yakın bir paya sahiptir. Pentagon, Çin’e bağımlılığı azaltmak için yerli üretim ve stok oluşturma çabalarını artırmıştır ancak ABD’nin kendi rezervleri (%1,2) ve işleme kapasitesi sınırlıdır. Riski azaltacak tedarik kanalları da henüz oluşturamamıştır.
Bu bağımlılık, ABD savunma sanayisini Çin’in ihracat politikalarına karşı savunmasız bırakmaktadır.
Çin'in NTE politikası
Çin, NTE arzını kontrol ederek Batı ülkelerinin savunma sanayi üzerinde ciddi etki ve baskı oluşturuyor.
2024 ve 2025’te Çin, samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lutesyum, skandiyum ve itriyum gibi kritik NTE’lerin ihracatına kısıtlamalar getirdi. Nisan 2025’te bu elementler için ihracat kontrol listesi genişletildi. Bu kısıtlamalar, ABD’nin savunma sanayisinin yaklaşık üçte ikisini etkileyebilecektir.
ABD füze stokları tükenmeyle karşı karşıya
Çin’in 3 Nisan 2025’te 7 NTE’nin ihracatını durdurması, ABD’nin Patriot, Tomahawk ve diğer hassas güdümlü füzelerin üretimini sekteye uğrattı. Uzmanlar, bu durumun savunma sanayiinde “felç etkisi” yarattığını belirtiyor.
ABD’nin mevcut füze stokları, NTE olmadan yeni üretim yapılamadığı için tükenme riskiyle karşı karşıya. Özellikle uzun menzilli balistik füze ve hava savunma sistemleri, NTE’lere bağımlı olduğu için stok yenileme yavaşladı. Kısıtlamalar füze üretim maliyetlerini yükseltti.
Patriot, Tomahawk ve diğer hassas güdümlü füze stoklarındaki erime ve yenileyememe sıkıntısı ABD'nin savaşlarında Ukrayna ve İsrail'e füze tedarikini zora sokmaktadır. Bu tedarikler olmadan savaşların sürdürülmesi neredeyse imkansızdır.
İsrail, silah ve mühimmatta ABD'ye bağlılığı sebebiyle NTE kısıtlamasından dolaylı olarak etkilenecektir. Stokunu korumak zorunda olan ABD İsrail'e silah ve mühimmat vermede cömert davranmayacaktır.
Diğer İçerikler
